Texas

Texas is een van de staten van de Verenigde Staten van Amerika en heeft 17 miljoen inwoners. De hoofdstad ervan is Austin.

Texas is een wereld op zichzelf. Op Alaska na is het de grootste staat in de VS, maar in Texas wonen dertig maal zoveel mensen. Cowboys met enorme hoeden of zakenlui zoals J.R. Ewing, ook met flinke hoeden, waren lange tijd het symbool van Texas. Maar al lopen ze er nog steeds graag zo bij, de Texaan kan net zo goed in een laboratorium of high tech fabriek werken als op het land.
Texas heeft een hoge dunk van zichzelf, een houding die nog stamt uit de korte tijd dat de staat een onafhankelijk land was in het midden van negentiende eeuw. Wie de staat bezoekt, zal ook ontdekken dat Texas een aparte wereld is. De mensen zijn vriendelijk en open, maar misschien wat minder beleefd of sophisticated dan u gedacht had. Het is en blijft iets hebben van een frontier society.

Als vakantiebestemming is het minder in trek dan andere staten. Toch heeft Texas heel wat te bieden. Dat geldt zowel voor de natuur als voor de steden, die misschien cultureel het niet kunnen halen bij de steden aan de kusten (hoewel daar vraagtekens bij gezet kunnen worden - de musea in Texas zijn bijvoorbeeld fabuleus), maar vooral ook voor een manier van leven die uniek is.

We bespreken verder een aantal facetten van deze zuidelijke staat, die grenst aan de Golf van Mexico en buurland Mexico.


1) Geschiedenis
De naam “Texas” is afgeleid van “tejas” of “teyas”, het woord voor vrienden of verbondenheid in de “Caddo” taal. De Caddo, de originele inwoners van dit gebied gebuikten dit woord dikwijls als ze de eerste Spaanse ontdekkingsreizigers in hun regio verwelkomden.
Een van hen was de Spanjaard Alonso de Pineda die reeds in 1519 de kust van Florida tot Mexico verkende. Het gebied werd een Spaanse provincie, maar van kolonisatie was nauwelijks sprake, daar het land kaal en droog was en er een voortdurende bedreiging bestond van de zijde van Indianenstammen. Pas in de 19de eeuw was er sprake van werkelijke veranderingen. In 1821 kreeg de Amerikaanse kolonistenleider Moses Austin een charter van de voorlopige Spaans-Mexicaanse regering om tweehonderd gezinnen naar Texas te halen. In 1825 stelde het inmiddels zelfstandig geworden Mexico het gebied geheel open voor kolonisatie; de Amerikanen stroomden nu toe. Sedert 1830 belemmerde de Mexicaanse regering de immigratie en trachtte zij de slavernij af te schaffen. Dit leidde tot schermutselingen met de kolonisten.
Na in 1835 een aantal nederlagen geleden te hebben, slaagden de kolonisten onder leiding van Sam Houston erin de Mexicaanse dictator Santa Ana een beslissende nederlaag toe te brengen in de Slag bij San Jacinto (21 april 1836). De kolonisten riepen nu de onafhankelijke republiek Texas uit, waarvan Houston op 22 okt. 1836 de eerste president werd. De Verenigde Staten erkenden de nieuwe republiek direct.
Daar Texas pro-slavernij was, verhinderde het Noorden van de Verenigde Staten de door Texas gewenste aansluiting. Pas op 1 maart 1845 slaagden de toenmalige president van Texas, Anson Jones, en de Amerikaanse president Tyler erin de annexatie door te drijven. Texas werd direct als staat (de 28ste) in de Unie opgenomen, dwz. het kreeg niet eerst de gebruikelijke territoriale status. Voorts werd bepaald dat slavernij in Texas was toegestaan. Als uitvloeisel van de annexatie brak in 1846 tussen Mexico en de Verenigde Staten de oorlog uit. De vlag met één ster van Texas dateert van de periode van de onafhankelijkheid en gaf Texas zijn nickname “The Lone Star State”..
In de nieuwe staat herkreeg Houston aanvankelijk de leiding. Tegen zijn wens koos Texas in 1861 voor de zuidelijke staten en de afscheiding. Na de Burgeroorlog bleef Texas tot 1870 bezet en behield het tot 1874 een bewind van ‘carpetbaggers’. Met deze term duidden de Texanen de mensen uit het noorden aan die met hun hele bezit in een enkele tas (carpetbag) aankwamen. In de laatste decennia van de 19de eeuw beleefde Texas een grote opbloei door de veeteelt, later vooral ook door de boringen naar aardolie. De massa van de bevolking leefde echter in armoede. De Populisten verwierven dan ook een sterke aanhang. Het feit dat de arme blanken aan de macht kwamen, leidde in het begin van de 20ste eeuw tot zekere hervormingen, maar tevens tot een verdere achteruitzetting van de zwarte bevolking (segregatiemaatregelen; heropleving van de Ku Klux Klan ca. 1920). Schilderachtige, corrupte figuren beheersten veelal het politieke toneel. Toch was het beeld niet alleen somber. Hervormingen kwamen tot stand en Roosevelts New Deal wekte naast veel verzet ook veel bewondering. Dat Texas niet enkel een staat in het diepe zuiden van de Verenigde Staten is, maar ook een staat in het westen met een meer liberale traditie, bleek vooral na 1954. De integratie van de zwarten in de scholen verliep er met aanzienlijk minder conflicten dan in het overige zuiden.


2) Fysische geografie en klimaat
Texas bestaat uit drie vlakten, die terrasvormig naar het westen toe oplopen. Evenwijdig aan de sterk gelede kust bevindt zich de ca. 250 km brede kustvlakte. De rivieren hebben diepe baaien gevormd. Voor de kust liggen langgerekte zandbanken waarachter uitgestrekte lagunen zijn ontstaan. Naar het westen toe wordt de kustvlakte afgesloten door de Blacklands, een rijk agrarisch gebied, waarachter zich als begin van het prairiegebied van de Great Plains het Balcones Escarpment verheft (200 tot 900 m), waarvan het middendeel bestaat uit de Llano Estacado of Staked Plains, een droog steppegebied, deels met woestijnkarakter, dat tot 1500 m oploopt. Het westelijk deel, Trans-Pecos-Texas, is een ruwe hoogvlakte. Hier verheffen zich de uitlopers van de Rocky Mountains, met Guadalupe Peak (2667 m, het hoogste punt van de staat). De noordelijke grensrivier Red River, waarin bij Denison het grote stuwmeer Lake Texoma (ca. 450 km2) ligt, is een zijrivier van de Mississippi. Vrijwel alle andere rivieren stromen rechtstreeks naar de Golf van Mexico; van oost naar west zijn de belangrijkste: Sabine, Brazos, Colorado en de 3030 km lange Rio Grande met haar linkerzijrivier de Pecos.


De klimaatverschillen zijn in deze uitgestrekte staat zeer groot. Zo is Houston gebouwd in een gebied dat als benauwd moeras zich daar nu niet direct voor leent en ligt Dallas/Forth Worth midden in de uitgestrekte vlaktes in het noorden. Het zuidoosten is subtropisch, het noordwesten heeft een landklimaat. De staat heeft veel te lijden van wervelstormen en in de winter van koude noordenwinden, the Northers. De meeste regen valt in het zomerhalfjaar, maar door de sterke verdamping is Texas erg droog.

3) Bevolking
Texas heeft 18.4 miljoen inwoners.
De gemiddelde bevolkingsdichtheid bedraagt 24 inw. per km2. Van de bevolking woont ongeveer 80% in de stedelijke gebieden. Meer dan een kwart van de bevolking is van Spaanstalige (Mexicaanse) achtergrond, terwijl slechts 12% negers zijn.. De grootste steden zijn Houston, Dallas/Fort Worth, San Antonio, Fort Worth, El Paso en Austin.


4) Economie
Texas is de belangrijkste mijnbouwstaat van de Verenigde Staten (aardolie, aardgas, voorts cement, zout, helium, gips), maar tevens een van de belangrijkste agrarische staten. De belangrijkste gewassen zijn katoen, granen en sorghum ; verder o.m. pecan- en grondnoten en fruit. Katoenproduktie is een zeer belangrijke industrie geworden, vooral sinds de enorme vooruitgang gemaakt is in de irrigatietechnieken De veestapel omvat rundvee (grootste aantal van de Verenigde Staten), schapen en varkens. Sedert 1930 is de industrie in Texas zeer sterk gegroeid. Het belangrijkst is de verwerking van mineralen (aardolieraffinage) en agrarische producten (vleesconserven). De olieproduktie begon in 1894 en Texas is nu de belangrijkste staat in het produceren en raffineren van olie in de USA. Van betekenis zijn voorts de productie van chemische producten (o.m. synthetisch rubber), de voedingsmiddelenindustrie, de fabricage van transportmateriaal (vooral lucht- en ruimtevaart) en machinerieën, drukkerijen en uitgeverijen. De belangrijkste industriële centra zijn Dallas en Houston.
De industrie had In1990 een omzet van 82.5 biljoen $ en verschafte aan bijna 1.033.00 mensen werk.
De staat heeft 13 diep-water havens die ook verbinding hebben met binnenlandse waterwegen.


5) Politiek
Lange tijd was Texas een Democratisch bolwerk. Politici als Lyndon Johnson vertegenwoordigen de nogal rauwe manier van zaken doen in de Lone Star state. Met de demografische verschuiving naar het zuiden is Texas steeds Republikeinser geworden. Beide senatoren zijn nu Republikeins, net als de gouverneur en het grootste deel van de Afgevaardigden. De huidige gouverneur is George Bush Jr., zoon van de voormalige president.
Merkwaardig is dat Texas als de enige van de meer dan 50 staten zich op elk ogenblik eenzijdig van de USA kan afscheiden. Sinds de oliecrisis, die de relatieve rijkdom van de staat heeft doen toenemen, wordt omwille van de ergernis over het federale wanbeheer soms druk over een afscheiding gepraat. Hoofdzakelijk in schertsende termen zoals door stickers met als tekst: ‘Texas out of US now’. Soms nog geestiger als: ‘US out of Texas now’



6) Bezienswaardigheden
De staat telt vele natuurmonumenten, waaronder Big Bend National Park, Guadalupe Mountains National Park, Padre Island National Seashore, Caddo Lake State Park, Muleshoe National Wildlife Refuge en Longhorn Cavern State Park.
De natuur varieert evenzeer van spectaculair tot saai en vlak. Maar als het mooi is, dan is het ook heel mooi.

Er is een aantal goed geconserveerde c.q. gerestaureerde 18de-eeuwse missieposten, vooral in en rond San Antonio.
De leukste steden zijn Austin en San Antonio, de eerste vanwege zijn plezierige kleine stadssfeer en muziek-scene, de tweede als hoofdstad van Spaans Amerika. De staat barst ook van de historische plekken, waarvan inderdaad een niet gering aantal de naam draagt van de belangrijkste politicus die Texas heeft voortgebracht: Lyndon B. Johnson - een man die alles in zich had wat Texas interessant maakt.


A) GUADALUPE MOUNTAINS NATIONAL PARK
GM ligt tachtig kilometer ten zuidwesten van Carlsbad, New Mexico, en tweehonderd kilometer ten oosten van El Paso, Texas, aan US 62-180.. 's Zomers is het er erg warm vooral in juni en juli. De beste tijd om het park te bezoeken is de herfst maar tijdens de `changing of the leaves' kan het knap druk worden in het park.
Het park wordt onderhouden als een zogenoemde wilderness area, dus er zijn weinig of geen wandelpaden die uitgebreid zijn aangegeven.. De Permian Reef Geology Trail, in de buurt van McKittrick Canyon Visitor Center, is de beste plaats om de fossielen en de vorming van het Capitan Reef te bekijken.
Abrupt rijst het kalkgebergte van de Guadeloupe Mountains op, hoog en verlaten in de uiterste westhoek van Texas. Hier vindt u de hoogste pieken van de staat: de Guadeloupe Peak (2668m) en de karakteristieke El Capitan (2466m). De rotswanden maken deel uit van een uitgebreid fossielrif, dat in een hoefijzervorm over een lengte van 600 km lang via Carlsbad, New Mexico, over de Glass Mountains in zuidoostelijke richting afbuigt. De Guadelupes werden de afgelopen 10 tot 12 miljoen jaar onder invloed van tectonische bewegingen opgeheven.


B) LBJ RANCH
De Lyndon B. Johnson Ranch National Historic Park is een must voor alle politieke junks. De ranch waar Johnson gasten rondreed in zijn jeep en de echte Texaan kon uithangen die hij was, kan bezocht worden in Stonewall, bijna een kilometer ten zuiden van US Highway 290. Bevat onder meer een replica van het geboortehuis van Johnson, de ranch zelf en het graf van de president.



C) BIG BEND NATIONAL PARK
Volgens Indiaanse overleveringen dumpte de Grote Geest zijn resterende rotsblokken na de schepping van de aarde, en wel op de plaats van het huidige Big Bend National Park. De abrupt oprijzende Chisos Mountains maken temidden van het omringende woestijnlandschap inderdaad een on- of liever gezegd bovennatuurlijke indruk. Ongeveer 97% van het park wordt in beslag genomen door woestijnlandschap, dat onderdeel is van de zeer uitgestrekte Chihuahuan Desert. Oude nomadische culturen hielden zich hier wonderwel staande met behulp van woestijnvruchten en mesquite-bonen; van de bladeren van de van agaves en yucca’s maakten zij sandalen en manden. Rond 1200 bewoonden en bewerkten Pueblo-verwanten de woestijn; zij werden later door de Spanjaarden tot slaaf gemaakt. Beruchte woestijnbewoners zijn schorpioenen, tarantula’s en slangen, waaronder vier soorten ratelslangen, maar slangenbeten vormen hier een zeldzaamheid.


Aan de Rio Grande ontleent het parkgebied een derde specifieke ecostructuur en haar naam: de rivier baant zich in een brede lus een weg door de eerder gevormde bergkam. Drie indrukwekkende canyons tonen de tomeloze kracht van het ogenschijnlijk kalme water: de Santa Elena Canyon, de Mariscal Canyon en de Boquillas Canyon. De Rio Grande vormt de zuidelijke begrenzing van het park en tevens de grens tussen Texas en Mexico. Schildpadden hebben zich weten te handhaven en bevolken al miljoenen jaren de rivieroevers; hun voorouders van het moerasland van 50 miljoen jaar geleden waren in gezelschap van krokodillen en nijlpaardachtigen. In 1975 werden de fossiele resten van een pterosaurus aangetroffen. Langs de oevers ziet u sporen bevers, hoort u kikkers, en de plaatselijke vogelstand. De rivier en haar oevers werden lange tijd door mensen gemeden, zelfs goudzoekers waagden zich niet op de stroomversnellingen. Halverwege de 19e eeuw werden de eerste ontdekkingsreizen door de drie grote Canyons georganiseerd. Daarna ontwikkelde zich landbouw zich landbouw op bescheiden schaal bij wat nu het Rio Grande Village is.


7) Grote Steden
A) AUSTIN

Austin werd in 1838 (aanvankelijk onder de naam Waterloo) als hoofdstad van de staat Texas gesticht en is genoemd naar een van de stichters van de staat: Stephen F. Austin.
Austin ligt in een bocht van de Colorado op een aantal heuvels. De industrie ter plaatse produceert o.m. machines, conserven, zgn. high technology producten zoals computers, staal en meubelen. Voorts is Austin handelscentrum voor een agrarische omgeving (maïs, katoen, vee, zuivel). Er zijn twee universiteiten: de University of Texas (gesticht 1881) en St. Edward's University (1885), verscheidene colleges en andere onderwijsinstellingen, een grote bibliotheek (L.B. Johnson Library) en een museum (sculptuur). Het stadsbeeld wordt beheerst door het uit roze graniet opgetrokken Capitool (1888). Andere bezienswaardige gebouwen zijn de ‘Old French Legation’ (1841) en Governor's Mansion (1856).

Threadgill's Roadhouse (genoemd in het verhaal) is een instituut in Austin. Het restaurant kreeg in 1933 zijn biervergunning. U kunt er bijvoorbeeld Ann Richards, de voormalig gouverneur tegenkomen. Volgens het blad Gourmet zijn de porties er zodanig dat u dagenlang geen honger meer zult hebben.


B) HOUSTON

In 1836 zochten de gebroeders Allen, grondspeculanten uit New York, koortsachtig naar een plek die een goede kans maakte in een race om de hoofdstedelijke titel van de kersverse republiek Texas. Ze slaagden er niet in Harrisburg, aan het tegenwoordige Houston Ship Channel te bemachtigen en vestigden in plaats daarvan een nederzetting 12 km.daarvandaan; een modderige, muskietenrijke vlakte aan een smalle en slecht bevaarbare inham. Door hun politieke connecties wisten zij inderdaad deze naar de eerste president, Sam Houston, genoemde plek tot hoofdstad te krijgen, maar reeds in 1839 ging deze titel naar Austin. De basis voor een commercieel centrum was inmiddels gelegd en mede dankzij de spoorlijn; de katoen-en houthandel, olievondsten en de (petro)chemische industrie is Houston nu de vierde grootste stad in de VS. Vooral in de jaren ’60 ontstond er een grote toestroom van hoofdzakelijk zwarte, arme plattelandsbewoners. Het schrijnende gat tussen de zeer welvarende en straatarme inwoners is sindsdien regelmatig een bron van spanningen. Houston met zijn 4 miljoen inwoners is de snelst groeiende stad in de VS en de grootste in Texas. Het is tevens een belangrijke zeehaven.
Het stadscentrum van Houston is gebaseerd op een 500 jaar oud idee van Leonardo da Vinci. Het concept voorziet een stad met 2 niveaus waarbij het bovenste voor voetgangers voorzien is, en de ondergrond dient voor diensten, parkings en voorraden. De ‘s zomers drukkende warmte drijft de inwoners en de bezoekers naar het kilometers lange ondergrondse tunnelstelsel waar een indrukwekkende verzameling gekoelde restaurants en winkels ontstaan zijn.



C) DALLAS

De stad ligt aan de rivier Trinity en heeft ruim 1 miljoen inwoners. De stad is aaneengegroeid met Fort Worth ; deze area heeft bijna vier miljoen inwoners
De stad is een van de belangrijkste industrie- en handelscentra in het zuidwesten van de Verenigde Staten. De handel is van oudsher de belangrijkste pijler van de economie; o.m. aanzienlijke katoenhandel. Daarnaast grote aardolieindustrie (winning, raffinage), fabricage van vliegtuigen, landbouwmachines en automobielen en elektrotechnische, chemische en cementindustrie. Een grote rol spelen ook het bank- en verzekeringswezen. De stad is gelegen op een belangrijk verkeersknooppunt (o.m. drie vliegvelden, waaronder het enorme Dallas/ Fort Worth International Airport) en is een toonaangevend centrum op het gebied van mode, uitgeverij en filmindustrie. Ter plaatse zijn er ook enkele belangrijke militaire bases (lucht- en landmacht).

Bewoners van Dallas vinden het niet leuk, maar nog steeds vereenzelvigen veel mensen de stad met de moord op John F. Kennedy in 1963. Op de zesde verdieping van de vroegere Texas School Book Depository is nu het officiële Kennedy Assassination Museum gevestigd. Een plexiglazen afscheiding verhindert dat u Lee Harvey Oswalds' positie aan het raam inneemt, maar verder is er sinds die 22ste november weinig of niets veranderd.
Dagelijks komen meer dan duizend bezoekers naar het museum. Het biedt video presentaties, herinneringen zoals de dummy van de voorpagina van de Dallas Morning News die juichte over de speech die JFK later die dag zou gaan houden en honderden foto's. Buiten kunt u op de plek staan vanwaar Abraham Zapruder het beroemdste stukje amateurfilm schoot dat ooit gemaakt is: dertig seconden waarin drie kogels een einde maken aan het leven van een president - en volgens velen aan de onschuld van de Verenigde Staten. In het museum zijn de laatste beelden van die film, het moment suprème, niet te zien - iedereen weet hoe het afliep. De tentoonstelling ontleent zijn kracht aan de authentieke omgeving en maakt ook zonder de fatale beelden diepe indruk op de bezoekers.
Op de `grassy knoll' aan de overkant kunt u rustig overpeinzen of het mogelijk was dat er moordenaars stonden op de brug waar de auto heen reed, of achter het hek op het glooiende grasveldje. Of de beslissende derde kogel nu hier vandaan kwam zal wel altijd onduidelijk blijven, maar zeker is dat een eventuele moordenaar van hieruit niet zou kunnen missen: het verkeer op kleine afstand, gas terugnemend in de bocht. Het museum negeert de `alternatieve theorieën' niet en niemand die vanaf die zesde verdieping omlaag tuurt, kan zelf zonder meer aannemen dat Lee Harvey Oswald het allemaal zelf deed.
De tour van het museum eindigt met de stem van Walter Cronkite, de befaamde nieuwslezer, die een evaluatie geeft van John Kennedy. Op die 22ste november, de dag waarvan volwassen mensen nog precies weten waar ze waren toen ze het nieuws hoorden, was het Cronkrite die in de CBS nieuwskamer zijn bril afzette en meedeelde: `President Kennedy stierf om twee uur eastern standard time, 38 minuten geleden'. Hoewel de familie van de president weinig voelde voor een museum dat deze herinnering aan Kennedy bewaart, is het een historische plek als weinig andere in Amerika, en een museum dat de plek èn de gebeurtenis op zijn plaats zet zonder smakeloos te worden.

Daar waar vroeger katoen het belangrijkste handelsproduct van Dallas was, zorgden de inkomsten van de sinds 1930 op grote schaal in Texas gewonnen olie voor de rijkdom van de huidige stad. Deze rijkdom is vooral af te lezen van de glanzende en fotogenieke moderne wolkenkrabbers in het zakencentrum.


D) SAN ANTONIO

San Antonio is de enige grote stad in Texas die al bestond voor de onafhankelijkheid in Mexico in 1836. De fransiscaner pater Antonio Olivares stichtte hier in 1718 een missiepost, die zoals gebruikelijk in de regio zowel in dienst van de kerk als van de koning stond. De oorspronkelijk nomadische Payaya Indianen, die onder voortdurende bedreiging van de zuidwaarts trekkende Comanchen en Apachen leefden, zochten de bescherming van San Antonio. In ruil daarvoor bouwde ze mee aan de kerken, bewerkten de landerijen en hielden vee, waarmee ze eigenlijk de eerste Texaanse cowboys werden. De militaire vesting van San Antonio kreeg de naam Alamo en werd beroemd toen er een groep van 187 Texaanse vrijwilligers in 1836 heldhaftig, maar kansloos ten onder ging tegenover de overmacht van het 5000 koppen tellende Mexicaanse leger. Deze nederlaag leidde echter wel tot de onafhankelijkheid van Texas. Sindsdien ontwikkelde San Antonio zich tot een belangrijke militaire nederzetting en een handelscentrum voor de omringende veeteeltgebieden. Mexicanen maken ruim de helft uit van de bevolking, hetgeen een stempel drukt op het politieke en sociale leven van de stad.


BIBLIOGRAFIE
Internet :


- http://www.infotexas.com
- http://www.texasbiz.net/links/links.html
- http://www.amerika.nl/html/central/texas.html
- http://www.state.tx.us


Microsoft Encarta ’98 Encyclopedie Winkler Prins Editie

M. Wallis, Route 66. The Mother Road, St. Martin’s Press, New York, 1990
J. Donkers, Amerika, Amerika. De Harmonie, Amsterdam, s.d.
A. Heetvelt, Verenigde Staten, Zuidwest. ANWB Media, Den Haag, 1998.
A.J. Van Zuylen, Gids voor Amerika. Gottmer, Haarlem, 1987