Het klassieke van de oudheid
I Hellas, een beschaving van menselijke maat 1.1 Landbouw en handel ± 2000 v. Chr. Steentijd: vroege Griekse beschaving
Grieks vasteland: Mycene Kreta: Minoïsche beschaving Herverdelingseconomie (Egyptische invloed) Herinnering aan deze tijd in mythe en epos (Ilias/Odyssee), door de Hellenen doorverteld in de Donkere Eeuwen (1200-800) 1/3 deel van het land was geschikt voor landbouw
voedseltekort dwingt tot emigratie en handel (zeevaart): · Wijn, olijfolie en aardewerk voor graan, ijzer, koper en bouwhout · Schrift (alfabet van de Feniciërs)
1.2 Mannen zijn de polis
Begrippen:
· Polis: de gemeenschap van de vrije burgers die een stadstaat vormden
· Polites: lid van de polis (waarde: weerbare man)
· Poleis: meervoud van polis
· Autarkie: zelfgenoegzaamheid; toestand waarin een gemeenschap in eigen behoeften kan voorzien
· Autonoom: zelfwettig; een polis die haar eigen wetten kan bepalen
· Politai: mannelijke leden van de polis
· Hoplitai: zwaargewapenden
· Politis: vrouwelijke burger, belang: moeder van een politai voor de gemeenschap
· Oikos: huis en hof, het vrouwendomein
· Agora: centrale, open ruimte, het mannendomein
· Orale cultuur: praatcultuur
· Politikos: de in het openbare leven actieve man
· Retor: redenaar en leraar in de retorica (welsprekendheid)
1.3 Daarom heet zij volksmacht
Peloponnesische oorlog (431-404)
Attisch – Delische Zeebond (o.l.v. Athene) tegen Peloponnesische Bond (o.l.v. Sparta)
Sparta: - Angst om overheerst te worden door Athene
- Afgunst
Voorgeschiedenis: · Perzische Oorlog
Dankzij Themistokles sterke vloot
480 voor Chr. Slag bij Salamis: Perzische nederlaag (dankzij roeiers worden de minder vermogende politai nu ook bij de polis betrokken) · Raad van Vijfhonderd (= Boulè) Leden (bouleutes) kregen vergoeding (30 jaar/2x in leven onbesproken gedrag). 10 districten, elk 50 mensen à Boulè Boulè = raad (adviesgevend) aan de demos (de verzamelde politai). 40x per jaar heuvel Pnyx vergadertheater · Isegoria (gelijkspreekheid) is het recht van iedere polites om in de volksvergadering van Athene het woord te nemen (ook wel ekklesia genoemd). 1.4 Grieks in de politiek Atheners: volksmacht = demokratia
Anderen: weinigenmacht = oligarchia
Zijn zeggen: Wij zijn de ‘besten-macht’ = aristokratia
Volksleider = demagogos
Volkssoevereiniteit = het volk bestuurde zichzelf (demos) Ostracisme = Schervengericht (ostrakon = scherf) à - Verbanning uit de polis
Reden: angst voor tyrannos (onwettig alleenheerser) 514 v. Chr. Moord op de tiran Hipparchos door de tirannendoders = begin van de Atheense vrijheid. Kenmerken van de Atheense democratie (t.o.v. de macht): - wantrouwen - directheid - participatie
1.5 Het voorbeeld van Athene
1776 onafhankelijkheidsverklaring Amerika
Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) A. Lincoln citeerde uit de grafrede van Pericles II Hellenisme, een nieuwe wereld
2.1 Alexandrië als hellenistische metropool · Steden kregen Griekse inrichting (toneel, stadions, gymnasion) · Oikumene (oecumene) = de wereld waarin mensen beschaafd in steden leefden. · Ptolemeeën zijn vorsten afstammend van Alexanders generaals · Muzenheiligdom (het museion) o.a. bibliotheek · Filogoi (= taallievenden) bestudeerden klassieke teksten · Wis- en natuurkundigen: - Archimedes - Erastothenes 2.2 Terug naar het land Heimwee naar de natuur
2.3 Denken als wereldburger
Voor het hellenisme · Gaan uit van de polis · Socrates, Plato en Aristoteles
Cynisme (tijdens het hellenisme) · Gaan uit van de plaats van de mens in de wereld · Bijbrengen van de juiste levenshouding · Diogenes en Kynikos
Epicuristen · Genot is richtsnoer naar het geluk, maar met mate · Geen leven na de dood · Materialisme · Epikouros
Stoa (stoïci) · Beheersing van aandoeningen om zo het geluk te bereiken · Plichtsbetrachting · Kleanthes
Kosmos · In het grote geheel van de Kosmos zijn alle mensen gelijk
III Rome, een republiek en een rijk
3.1 Romeinse republiek · 500 v. Chr. Laatste koning van Rome afgezet · Patricii aan de macht · Steeds twee magistraten voor hoogste bestuursfuncties · Magistraten overlegden met senaat · Burgers kozen magistraten à Een stem van iemand van de hogere standen telde zwaarder mee dan de stem van iemand van de lagere standen · Volkstribunen verwierven vetorecht
De Romeinen waren trots dat alle standen samen de res publica (= publieke zaak) dienden
3.2 Gaius Julius Caesar
Romeinse generaal (later keizer als achternaam) à Vermoord in 44 v. Chr. Omdat hij zich tot dictator had benoemd
Octavianus (stiefzoon) greep de macht, republiek niet hersteld: · Aan de macht tot 14 n. Chr. · Versterkte grip op het leger à Permanent beroepsleger dat de grenzen Pax Romana verdedigde · Politiek van brood en spelen
Rome werd beschouwd als eeuwige hoofdstad van Rijk zonder einde, ook door christenen. Het Rijk werd gesplitst in oostelijk en westelijk Rijk. 476 n. Chr. Einde westelijk Rijk na aanval Germaanse en Slavische volkeren. 3.3 Romeinse erfenis · Paus belangrijkste positie in voormalig westelijk Rijk · Koningen bleven streven naar keizerschap en herleving van het Romeinse Rijk · Romeinse bouwstijl blijvende inspiratiebron 3.1 Nederlandse Republiek Nederlandse gewesten na Opstand tegen Spanje geen nieuwe vorst à noodgedwongen republiek. Internationale bewondering door: - economisch succesvol - sobere levensstijl (geen geldverkwistende vorsten) Nederlandse republiek inspiratiebron voor Amerikaanse onafhankelijkheid en voor Franse Revolutionairen. 1815: Nederland monarchie
I Hellas, een beschaving van menselijke maat 1.1 Landbouw en handel ± 2000 v. Chr. Steentijd: vroege Griekse beschaving
Grieks vasteland: Mycene Kreta: Minoïsche beschaving Herverdelingseconomie (Egyptische invloed) Herinnering aan deze tijd in mythe en epos (Ilias/Odyssee), door de Hellenen doorverteld in de Donkere Eeuwen (1200-800) 1/3 deel van het land was geschikt voor landbouw
voedseltekort dwingt tot emigratie en handel (zeevaart): · Wijn, olijfolie en aardewerk voor graan, ijzer, koper en bouwhout · Schrift (alfabet van de Feniciërs)
Voorgeschiedenis: · Perzische Oorlog
Dankzij Themistokles sterke vloot
480 voor Chr. Slag bij Salamis: Perzische nederlaag (dankzij roeiers worden de minder vermogende politai nu ook bij de polis betrokken) · Raad van Vijfhonderd (= Boulè) Leden (bouleutes) kregen vergoeding (30 jaar/2x in leven onbesproken gedrag). 10 districten, elk 50 mensen à Boulè Boulè = raad (adviesgevend) aan de demos (de verzamelde politai). 40x per jaar heuvel Pnyx vergadertheater · Isegoria (gelijkspreekheid) is het recht van iedere polites om in de volksvergadering van Athene het woord te nemen (ook wel ekklesia genoemd). 1.4 Grieks in de politiek Atheners: volksmacht = demokratia
Anderen: weinigenmacht = oligarchia
Zijn zeggen: Wij zijn de ‘besten-macht’ = aristokratia
Volksleider = demagogos
Volkssoevereiniteit = het volk bestuurde zichzelf (demos) Ostracisme = Schervengericht (ostrakon = scherf) à - Verbanning uit de polis
Reden: angst voor tyrannos (onwettig alleenheerser) 514 v. Chr. Moord op de tiran Hipparchos door de tirannendoders = begin van de Atheense vrijheid. Kenmerken van de Atheense democratie (t.o.v. de macht): - wantrouwen - directheid - participatie
1.5 Het voorbeeld van Athene
Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) A. Lincoln citeerde uit de grafrede van Pericles II Hellenisme, een nieuwe wereld
2.1 Alexandrië als hellenistische metropool · Steden kregen Griekse inrichting (toneel, stadions, gymnasion) · Oikumene (oecumene) = de wereld waarin mensen beschaafd in steden leefden. · Ptolemeeën zijn vorsten afstammend van Alexanders generaals · Muzenheiligdom (het museion) o.a. bibliotheek · Filogoi (= taallievenden) bestudeerden klassieke teksten · Wis- en natuurkundigen: - Archimedes - Erastothenes 2.2 Terug naar het land Heimwee naar de natuur
2.3 Denken als wereldburger
Voor het hellenisme · Gaan uit van de polis · Socrates, Plato en Aristoteles
Cynisme (tijdens het hellenisme) · Gaan uit van de plaats van de mens in de wereld · Bijbrengen van de juiste levenshouding · Diogenes en Kynikos
Epicuristen · Genot is richtsnoer naar het geluk, maar met mate · Geen leven na de dood · Materialisme · Epikouros
Stoa (stoïci) · Beheersing van aandoeningen om zo het geluk te bereiken · Plichtsbetrachting · Kleanthes
Kosmos · In het grote geheel van de Kosmos zijn alle mensen gelijk
3.1 Romeinse republiek · 500 v. Chr. Laatste koning van Rome afgezet · Patricii aan de macht · Steeds twee magistraten voor hoogste bestuursfuncties · Magistraten overlegden met senaat · Burgers kozen magistraten à Een stem van iemand van de hogere standen telde zwaarder mee dan de stem van iemand van de lagere standen · Volkstribunen verwierven vetorecht
De Romeinen waren trots dat alle standen samen de res publica (= publieke zaak) dienden
3.2 Gaius Julius Caesar
Romeinse generaal (later keizer als achternaam) à Vermoord in 44 v. Chr. Omdat hij zich tot dictator had benoemd
Octavianus (stiefzoon) greep de macht, republiek niet hersteld: · Aan de macht tot 14 n. Chr. · Versterkte grip op het leger à Permanent beroepsleger dat de grenzen Pax Romana verdedigde · Politiek van brood en spelen
Rome werd beschouwd als eeuwige hoofdstad van Rijk zonder einde, ook door christenen. Het Rijk werd gesplitst in oostelijk en westelijk Rijk. 476 n. Chr. Einde westelijk Rijk na aanval Germaanse en Slavische volkeren. 3.3 Romeinse erfenis · Paus belangrijkste positie in voormalig westelijk Rijk · Koningen bleven streven naar keizerschap en herleving van het Romeinse Rijk · Romeinse bouwstijl blijvende inspiratiebron 3.1 Nederlandse Republiek Nederlandse gewesten na Opstand tegen Spanje geen nieuwe vorst à noodgedwongen republiek. Internationale bewondering door: - economisch succesvol - sobere levensstijl (geen geldverkwistende vorsten) Nederlandse republiek inspiratiebron voor Amerikaanse onafhankelijkheid en voor Franse Revolutionairen. 1815: Nederland monarchie
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden