Sterrenbeelden

Inleiding Ik heb de eindopdracht II op bladzijde 122 gemaakt. Die opdracht gaat over de sterrenbeelden en de verhalen die daarachter zitten. In die opdracht staat dat je het op een poster moet maken, maar dat heb ik niet gedaan. Ik heb er een verhaal van gemaakt. In dat verhaal staat informatie over de sterrenbeelden de grote beer en Perseus. Ik heb er ook een paar plaatjes bijgezocht. Dat was wel moeilijk, want de meeste plaatjes waren nogal onduidelijk. Er was ook niet zo heel veel informatie over dit onderwerp te vinden, maar het is toch wel goed gelukt vind ik. Bij deze opdracht heb ik ook een logboek en een literatuurlijst gedaan. Sterrenbeelden 's Nachts zijn er overal allemaal sterren te vinden. Met speciale sterrenkijkers kun je ze zelfs overdag zien. De zon is een voorbeeld van al die sterren. Het verschil is alleen dat de zon veel dichter bij de aarde staat. Als je een tijd naar de sterren kijkt, zie je dat de sterren van plaats veranderen. In het noordelijke komen in het oosten langzaam nieuwe sterren te voorschijn, die dan schuin naar rechts omhoog verplaatsen. In het zuiden bereiken de sterren hun hoogste stand, waarna ze langzaam afzakken naar het westen, waaronder ze verdwijnen. Niet alle sterren komen op en gaan onder. Dit hangt af van de waarnemingspositie. Sterren die steeds boven de horizon blijven heten circumpolair. Sterren die steeds onder de horizon blijven, zijn natuurlijk nooit zichtbaar. Als je in Europa bent, gaan de sterren van de Grote Beer en Cassiopeia (een ander sterrenbeeld) nooit onder. Ze bereiken wel een lage stand in het noorden, maar daarna klimmen ze terug naar boven. Veel andere sterrenbeelden zijn in Europa niet te zien zijn, omdat ze onder de horizon blijven, zoals het Zuiderkruis. Mensen uit de oudheid brachten orde in de sterren door ze namen te geven. Deze namen konden personen, dieren of gebruiksvoorwerpen zijn. Ze hadden meestal wel met religieuze verhalen te maken. Voorbeelden hiervan zijn de grote beer, de kleine beer en perseus, maar er zijn nog veel meer. Er zijn namelijk 88 verschillende sterrenbeelden. De sterren werden genoemd naar het sterrenbeeld waarin ze zich bevinden. De helderste ster van het sterrenbeeld Grote Beer heet zo a UMa, de op één na helderste ster b Uma. De grote beer heet namelijk in het Grieks Ursa major. De helderste ster van een sterrenbeeld is niet altijd de helderste gebleven. Vele sterren veranderen namelijk van helderheid. De naam is wel altijd hetzelfde gebleven. De oudste sterrenbeelden komen uit Egypte en uit Mesopotamië. Deze werden gedeeltelijk door de Grieken en Romeinen overgenomen. Tientallen nieuwe sterrenbeelden werden in de 17e eeuw benoemd. Sommige werden benoemd naar een mythologisch persoon, maar de meeste waren bedoeld als herinnering aan een bekend persoon, een gebeurtenis of een wetenschappelijk instrument, zoals kompas en microscoop.
De grote beer Zeus was in het oude Griekenland de oppergod. Hij was verliefd geworden op een vrouw die Callisto heette. Zeus was al getrouwd met Hera. Zij werd heel erg kwaad en veranderde Callisto in een beer. Callisto en Zeus hadden ook een zoontje, Acras. Toen hij een paar jaar later opgegroeid was, ging hij op jacht. Hij zag een berin en wilde haar doden, zonder te weten dat zij zijn moeder was. De berin vluchtte naar een tempel van Zeus. Hij kon niet toestaan dat zijn zoon een moordenaar zou worden en greep net op tijd in. In een stormwind voerde hij beiden omhoog en gaf hen een plaats onder de sterren. Hij wordt ook zo genoemd, omdat het sterrenbeeld heel noordelijk staat. Alleen een beer kon volgens de Grieken op die koude hoogte overleven. Het is wel grappig dat een paar Indiaanse stammen zagen er vroeger ook al een beer in. In andere oude culturen werd in de vorm van deze sterren ook wel een strijdwagen gezien. De grote beer wordt vaak het steelpannetje genoemd. Dit is niet helemaal juist, want de grote beer bestaat uit meer sterren dan alleen die zeven. De sterren van de grote beer zijn relatief helder. De helderheid van de sterren wordt gemeten met het magnitudestelsel. Hoe kleiner het getal daarvan is, hoe helder de ster is. In het steelpannetje zitten geen sterren van de eerste magnitude, maar wel van de tweede en dat is ook behoorlijk helder. In dit sterrenbeeld is moeilijk een beer te herkennen, want hij is heel erg uitgestrekt. De grootste ster van de grote beer is a UMa. Deze ster heeft een magnitude van 4,8. Het is een dubbelster, is 25 keer zo groot als onze zon en staat 86 lichtjaren weg van de aarde. Een dubbelster zijn twee sterren die gezien vanaf de aarde dichtbij elkaar staan. Er zijn twee soorten dubbelsterren: de fysische dubbelster en de optische dubbelster. De fysische dubbelster zijn twee sterren die heel dicht bij elkaar staan en die ook om elkaar heen draaien. De optische dubbelster bestaat uit twee sterren die in werkelijk helemaal niet dicht bij elkaar staan. Het lijkt alleen alsof ze dicht bij elkaar staan vanaf de aarde gezien. De sterren van de grote beer bewegen allemaal anders, dus over 50000 jaar zal er niet veel meer te zien zijn van de grote beer. Perseus Een ander sterrenbeeld is Perseus. Perseus was een zoon van Zeus. Zeus werd verliefd op Danae, Acritius, de dochter van de koning van Argos. Een orakel voorspelde dat Danae een zoon zou krijgen die de koning zou doden. Daarom werd ze gevangen gehouden. Zeus veranderde zichzelf in een regen van gouden stof en bezocht de cel van Danae. Toen Perseus werd geboren, stopte Acritius zijn dochter en kleinzoon in een kist en gooide het de zee in. De kist spoelde aan op een eiland en werd door een visser gevonden. Hij bracht hen naar de koning van het eiland en deze voedde Perseus op. Perseus stichtte de stad Myconos en werd de eerste koning van die stad. Perseus is vooral bekend doordat hij Medusa doodde. Medusa was een vrouw die met haar blik mensen versteende. Perseus gooide een discus die per ongeluk zijn grootvader, de koning van Argos, doodde. De voorspelling van het orakel was toch nog uitgekomen. Perseus heeft een variabele ster. Dat is een ster die steeds van lichtsterkte verandert. Deze ster heet Algol. Hij is variabel doordat het een dubbelster is. Ze draaien dus steeds om elkaar heen. Doordat dit gebeurt, staat de ene ster voor de andere en zie je niet zoveel licht. Eigenlijk is deze een ster van de tweede magnitude, maar elke 69 uur wordt de ster eentje van de vierde magnitude voor een paar uur. Astrologie Sterrenbeelden worden ook wel gebruikt voor astrologie. Dit is de studie van het verband tussen de stand van de hemellichamen en de gebeurtenissen op aarde. Een astroloog denkt dat hij uit het moment en de plaats van iemands geboorte zijn karakter kan afleiden. Vroeger was het heel moeilijk om uit te zoeken hoe de hemellichamen precies stonden op het moment dat iemand geboren was, maar tegenwoordig zijn er allemaal hulpmiddelen voor. Je moet nog een paar dingen weten om je horoscoop te kunnen maken. Eerst moet je uitvinden of je op het noordelijk of op het zuidelijk halfrond zit. Ook moet je de graden van je geboorteplaats weten. De graden worden berekend door middel van lijnen op de aarde. De evenaar ligt op 0º en bijvoorbeeld Leek ligt op 53,10 º NB (noorderbreedte). De aarde is ook verdeeld door middel van verticale lijnen, de booggraden. Dit zijn de lijnen voor wester- en oosterlengte. Leek ligt in het oosten van de lijn die de aarde door midden deelt. De precieze graden zijn 6,23 º OB (oosterlengte). De tijd te berekenen is soms ook wel lastig, want je moet rekenen vanaf de Greenwichtijd. Als je in een andere tijdzone zit, moet je dus een paar uur erbij of eraf trekken. Er moeten nog een heleboel dingen berekent worden om je horoscoop te weten, maar dat is vrij lastig. Er zijn wel experts is horoscopen die dit allemaal voor hun klanten uitrekenen. Er zijn ook eenvoudigere horoscopen, daarvoor worden twaalf sterrenbeelden gebruikt, namelijk ram, stier, tweelingen, kreeft, leeuw, maagd, weegschaal, schorpioen, boogschutter, steenbok, waterman en vissen. Deze sterrenbeelden staan op het plaatje hierboven. Sterrenkaart Een sterrenkaart geeft de positie van de sterren weer en hoe ze sterrenbeelden vormen. Alleen de helderste sterren staan erop. Op deze kaart staat het grootste deel van de noordelijke hemel. Vergelijkbare kaarten kunnen worden getekend met de sterren bij de evenaar en aan de zuidelijke hemel. Midden op deze kaart staat de poolster. het lijkt voor ons net of hij stilstaat, terwijl de andere sterren om hem heen cirkelen. Dit komt omdat de poolster in het verlengde van de aardas staat, daarom wordt hij al duizenden jaren gebruikt als navigatiemiddel. De namen van de maanden rondom de kaart tonen het deel van de lucht dat op die maand 's avonds te zien is. Literatuurlijst - De cd-rom encarta encyclopedie uit 1998, onder de onderwerpen astrologie, sterrenkunde, grote beer - De grote spectrum encyclopedie uit 1974, onder de onderwerpen mythologie, sterrenbeelden, sterrenkunde -
www.sterrenkunde.com - www.amateursterrekunde.nl