Katana

Inleiding: Mijn allerliefste broertje kwam laatst met een grote grijns op zijn gezicht vertellen dat hij een spreekbeurt ging houden over 'Samurais'. Of ie mijn zwaard even mocht hebben. Dat ging dus mooi niet door, maar hij gaf mij mooi wel een onderwerp voor mijn spreekbeurt. Dit is een Katana, een Japans zwaard. Een lang zwaard met een eenzijdig snijdende kling. Katana betekend dan ook, “Lang zwaard” of “Normaal zwaard”. Dat soort zwaarden was het wapen van de Samurai, de edelen van Japan, vanaf ergens 500 na Christus. De Katana wordt ook wel ‘de ziel van de Samurai’ genoemd. Dit was omdat het zwaard de eer, en dus de ziel, van de eigenaar was. Een Samurai die zijn zwaard verloor door zijn eigen schuld of door die van een ander, pleegde zelfmoord. Hij had geen eer meer, geen ziel. Het zwaard werd van vader op zoon doorgegeven. Als de zoon oud genoeg was, en de vader te oud, of dood natuurlijk, ging het zwaard over naar de zoon. Die daarmee hoofd van de familie werd, als hij de enige was natuurlijk. Zodra het zwaard werd doorgegeven aan de zoon, moet hij deze natuurlijk even testen. Daarvoor gebruikten ze vaak lijken, of veroordeelden. Maar dikwijls ook gewoon de locale bevolking. Het was heel normaal om een paar slagtechnieken op een stel arme drommels te oefenen. Maar meestal werd er toch alleen op het slagveld gedood. De Katana kreeg ook een naam, en de familienaam. Hij stond immers gelijk aan de heer des huizes. De naam was altijd een krachtige naam, zoals ‘Rode Draak’ of ‘Vlammend Paard’ Etiquette: Rondom de zwaarden zijn door de eeuwen heen vreselijk veel regels ontstaan. De meesten zijn van oorsprong praktisch. Echte verzamelaars houden zich aan deze etiquette. Een voorbeeld: Het zwaard moet altijd horizontaal in een standaard liggen. De reden hiervoor was dat vroeger de zwaarden geolied werden met nogal vloeibare olie. Als het zwaard dan rechtop zou worden bewaard dan zou alle olie naar een punt lopen. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Tegenwoordig worden zwaarden geolied met een olie die nog het meest lijkt op Klovex. Die loopt niet uit. Maar dat neemt niet weg dat de echte zwaardenbezitter alleen horizontale rekken heeft. Een goed voorbeeld van hoe veel de zwaarden zijn afgedaald tot hebbedingetjes is het feit dat er overal ook verticale zwaardenstandaards verkocht worden. Verder is het absoluut verboden om de Nipponto, de kling, aan te raken met de blote hand. Dat moet altijd met een witte doek of handschoen gebeuren.
Wetten: Er zijn een aantal wetten voor zwaarden en messen in Nederland. Ik heb ze niet kunnen vinden, maar dit is wat ik van m’n leraar gehoord heb. In Nederland mag je voor je 18e geen Katana, of wat voor dodelijk zwaard dan ook, bezitten. Na je 18e mag je er wel een hebben, maar alleen om er ‘binnen huislijke kring’ oefeningen mee te doen, of om hem aan de muur te hangen. En naar de sportschool mag natuurlijk ook. Vervoeren mag alleen in een afgesloten zwaardtas, of in een afgesloten en dichtgetapete koker, of eventueel in twee plastic tassen, dichtgeplakt. Hij mag vooral niet gevechtsklaar zijn. Duelleren is zwaar verboden, zelfs als de etiquette van het zwaard erom vraagt. Hoewel diezelfde etiquette, de Busido (erecode van de Samurai) boven de wet staat, omdat die soms om zelfmoord (Harakiri) vraagt. Onderhoud: Het onderhouden van een Katana lijkt niet zo moeilijk, af en toe afstoffen, en verder in de schede laten als hij niet vies mag worden. Maar als je een ouder zwaard hebt, een echte, dan moet ie geolied worden en gepoederd, tegen de roest. En hij moet een standaard schede en gevest hebben van licht hout, zodat hij mooi droog blijft. En als je het helemaal volgens de etiquette wilt doen, wat vele serieuze zwaardenbezitters ook doen, dan zit je, per zwaard, wel een uur per week te poetsen en poederen. Zeker als je meerdere zwaarden hebt, verzamelaars dus, dan ben je een hoop tijd kwijt. En trouwens ook geld, aangezien je allemaal verschillende soorten olie en poeder nodig hebt, en allemaal poetsdoekjes. Ik doe dat niet. Ik maak hem eens in de zoveel tijd schoon met een schone stoffen doek, en dan smeer ik hem in met een soort vaseline. Aangezien dit geen oud ijzer is zal hij ook niet gaan roesten. Hij glimt er vrolijk bij zoals jullie zien. Onderdelen: Ieder klein rotknoopje en dingetje heeft een naam. Wat ook logisch is als je bedenkt dat alle onderdelen van een Katana van verschillende mensen afkomen. Je had de Saya-maker (schede), en de Saru-maker (windsels), de Tsuka-maker (gevest), en de Tsuba-maker (handbescherming). Ik zal de belangrijkste onderdelen even noemen. - Saya - Nipponto - Tsuba - Tsuka - Nagako (Tang) Waarde: Er zijn Katana’s van meer dan 300.000 gulden, er zijn er van minder dan honderd. Die hele goedkope zijn die flodderdingetjes die in Taiwan van de band komen rollen. Maar ze zijn dodelijk zat. Die hele dure zijn de zwaarden die ooit toebehoord hebben aan de Shoguns, landheren/koningen van Japan, met een ivoren schede en met goud ingelegd. Van het allerbeste staal gemaakt, en vooral… Heel oud. De oudste Katanas, genaamd “Koto”, die we nu nog over hebben komen uit rond 700 na Christus. Die zijn staatsbezit van Japan. Maar als je een goed zwaard wilt hebben waar je dus, zoals een verhaal verteld: “Vijf doden mee kunt doorklieven.” Dan heb je eigenlijk al genoeg aan dit. Hoewel de meestersmeden in Japan echt nog wel wat scherpere en sterkere zwaarden kunnen maken. Voor 100 gulden heb je een dodelijk zwaard, voor 400 heb je een mooi en dodelijk zwaard, voor 3000 heb je een mooi, dodelijk en speciaal zwaard en voor 50.000 heb je een mooi, dodelijk, speciaal en oud zwaard. Sporten: Iaido is de Japanse kunst van het zwaardvechten, met Katanas dus. Die is voortgekomen uit Jiujitsu en Kendo. Er is namelijk een tijd geweest dat het in Japan verboden was om zwaarden te dragen, dus toen moesten ze een andere manier hebben om hun vijanden in het openbaar te verslaan, met de hand. Later zijn die handvormen weer teruggekeerd naar het zwaard, Iaido. In die tijd hebben ze trouwens ook iets anders uitgevonden, namelijk het zwaard in de stok. Ze hadden altijd een wandelstok bij zich, sinds de zwaarden verboden werden, daarin zat een dun zwaard verborgen dat ze ook zo konden trekken. Probleem opgelost. Er zijn nog vele andere vechtsporten die met zwaarden en andere wapens werken. Wapens zoals: korte stok, lange stok, speer, hellebaard, boog, werpmessen, kettingen, blaaspijpen en werpsterren. Maar het zwaard heeft gewoon dat ene iets meer, dat mooie. Ik vind dat een zwaard nog steeds eer belichaamd.