Vragen en opdrachten bij:
Gerrit Paape, Leven en sterven van een hedendaagsch aristocraat
Over Willem
1. Wat voor soort jongen is Willem? - Door zijn opvoeding heeft Willem bepaalde karaktereigenschappen meegekregen. Omdat hij uit een rijk gezin komt, heeft hij vanaf zijn geboorte meegekregen dat hij superieur is aan het arme volk, de burgers. Hij laat dan ook duidelijk zien dat hij boven hen staat. Naast deze arrogantie, is hij ook een geboren leidersfiguur. Deze twee eigenschappen helpen Willem door zijn leven heen, de top te bereiken. 2. Beschrijf twee duidelijke karaktertrekken van Willem - Dit zijn dus de arrogantie, en dictatuurisme waarmee Willem door zijn leven gaat, en succes heeft. 3. Hoe staat Willem tegenover de burgerij en maakt hij gebruik van zijn positie? - In het begin interesseert het burgerlijke volk hem niet. Hij noemt ze luie varkens en luilakken. Hij heeft dan ook lak aan de regels die door de burgerij aan hem worden opgelegd, bijvoorbeeld door de leraar van de basisschool, en hij is van mening dat “zijn”volk het enige is dat de bevelen mag geven. Hij voelt zich echt beter. Wanneer hij volwassen wordt, gebruikt hij zowel zijn geld als aangeboren eigenschappen om daadwerkelijk zijn woorden na te komen, en bestuurder probeert te worden. Nu windt hij de burgerij om zijn vinger, om hem in deze positie te verheven, en zo uiteindelijk de macht over hen te bemachtigen. 4. Waarom gedraagt Willem zich zo onbeschoft tegenover medeleerlingen en leraar? - Deze medeleerlingen en vooral de leraar (die hem de regels op probeert te leggen) behoren allen tot de burgerij. Waarom Willem geen privé les thuis krijgt blijft mij een raadsel, maar Willem die zich dus duidelijk afzet tegenover het gewone volk, handelt, en behandeld zijn medeleerlingen dan ook als minderwaardig ras. Omdat de leraar al helemaal over de scheef gaat, hij beperkt Willem zijn wegen immers met regels, gaat hij ondanks het leeftijdsverschil (respect voor ouderen speelt voor Willem geen rol) recht op zijn regels in. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Willem uiteindelijk (na 2 dagen!) van school getrapt wordt. 5. Welke twee sociale groepen worden door Willems familie, en dus ook door Willem, over één kam geschoren? - Er vanuit gaande dat deze vraag gesteld werd met in het achterhoofd de volgende sociale groepen: adel, geestelijken, burgers en boeren, zou ik antwoorden de geestelijken en de burgers. Wanneer Willem, moeder en ‘de oude baker ’in gesprek zijn over de vervolgopleiding van Willem, zeggen zij: “Een dominee en een varkensdrijver verschillen in onze adellijke ogen zeer weinig.” Willem zegt later niet in dienst te willen staan van het burgerlijke volk, en verkiest daarom ook voor een ander beroep. Wanneer men tussen de regels doorleest zou je ook kunnen antwoorden dat Willem deze stelling van zijn ouders overneemt, omdat hij eigenlijk te lui is om een écht vak te leren. 6. Waarom wil Willem geen respectabel beroep als dominee, dokter of advocaat beoefenen? - Willem is hier nog steeds gefixeerd op het onderscheidt dat hij zelf graag maakt tussen de adel en de burgerlijken. Hij wil koste wat koste niets met de burgers te maken hebben, dus al helemaal niet in dienst van hen staan, zoals dokters (helpen van burgerlijke patiënten), dominee (bidden met de boeren) of advocaat (vrijpleiten van burgers) in die tijd wel deden. Eigenlijk is hij gewoon te lui om te gaan studeren. 7. Wat is een meester in de zeven vrije kunsten? - De zeven vrije kunsten, ook wel de ‘artes liberale ‘, is een naam voor de studiemogelijkheid waarin men een zeer breed gebied kan onderzoeken. De benaming dateert uit de Romeinse oudheid, en krijgt de bovenstaande naam rond 400 n. C. De onderscheiding tussen trivium en quatrivium wordt gemaakt. Trivium: drievoudige weg, grammatica, retorica (welsprekendheid) en dialectica. Quadrivium: arithmetica, geometria, astronomia en muscia. Willem koos deze studie, niet alleen omdat ‘meester’ hem wel aanstond, maar omdat de studie een alibi was voor zuipen en hoerenlopen. (bron: Microsoft Encarta encyclopedie cd-rom en nawoord) 8. Hoe komt Willem erbij meester in de vrije kunsten te worden terwijl hij niet eens weet wat dat inhoudt? - Willem wilt koste wat het kost zijn adellijke afkomst tonen, en dit kan niet beter als benaamd worden met ‘meester’, oftewel doctorandus in onze tijd. Slechts dit woord haalt hem over de studie te volgen, die hij dan ook nog eens grotendeels alleen haalt vanwege het geld wat er in hem wordt gestoken om de studie te doorlopen. 9. Hoe weet hij zich te handhaven in de verschillende fasen van zijn bestaan? - Vooral steunend op de iedere keer wijze raad van zijn vrouw, en het uitdelen van veel geld (steekpenningen) helpt hem door zijn verschillende moeilijke periodes heen. Geld helpt hem voor zijn studie te slagen, geld helpt hem om zijn aanzien tegenover het volk zo te maken, dat hij volksvertegenwoordiger wordt en geld speelt een belangrijke rol voor het behouden van zoveel vrienden, ondanks dat hij zich volkomen afzette tegenover zijn vrienden tijdens de revolutie. 10. Waarom wordt Willem patriot terwijl hij vroeger geen goed woord voor de burgerij over had? - Slechts om zijn eigen hachje te redden keert hij zich tegenover zijn eigen volk. Op advies van zijn vrouw Anna, ‘niet de zaken, maar alleen de namen zullen veranderen’, zorgt hij ervoor om in positief aanzien te staan tegenover de burgerij, waardoor ze hem uiteindelijk respecteren. 11. Waarom draait Willem 180 graden om bij het begin van de revolutie? - Dezelfde reden als bij 10 genoemd, van aristocraat veranderd hij in de revolutie tot patriot. 12. Waarom accepteren de patriotten Willem? - In een toespraak stelt hij drie voorstellen wanneer hij lid mag worden van de eerste rang van de sansculotten, een vereniging van burgers die het bestuur van de aristocraten wilden overnemen. Ten eerste stelt hij ‘zijn beurs en zijn tafel’ beschikbaar voor alle rechtschapen sansculotten, in andere woorden ze kunnen onbeperkt gebruik maken van het kapitaal van Willem. Ten tweede laat hij een nieuwe vrijheidsboom planten, en geeft er een feest omheen. Deze vrijheidsboom was destijds een symbool voor de revolutie vanuit de burgerlijke kant. Ten derde nodigde hij iedereen uit voor een feest door hem gefinancierd. Na zijn optreden deelt hij dan nog eens flink wat geld uit, aan mensen die hij beter in zijn voordeel kan laten werken, zoals de president der vergadering. Conclusie; het geld van Willem was naast zijn revolutionistische uitspraken de grootste reden waarom hij bij de patriotten in de smaak viel. 13. Hoe weet Willem zijn ouders van hun angst voor de guillotine af te helpen? - Of zij volledig van hun angst afwaren, blijft voor mij een vraag, maar Willem deed twee dingen om de angst te laten afnemen. Ten eerste overtuigde Willem zijn huisgenoten ervan, dat al die rollende hoofden op een gegeven moment gaan ‘wennen’. ‘Verwonder u niet over dit weinigje koppen dat er valt ! Zo moeten er ten minste negenmaal honderdduizend vallen!’ Daarnaast liet Willem in opvolging van zijn grote voorbeeld Robespierre een miniguillotine in zijn keuken installeren, waarbij na enige voorbeelden zijn huisgenoten ervan waren overtuigd dat dit een zeer menslievende methode was, omdat men geen pijn voelt. Uiteindelijk kwamen zijn beweringen uit, toen na twee weken geen huisgenoot meer opkeek van een hoofd meer of minder. 14. Wat gebeurt er met Willem tijdens de revolutie? - Om het even makkelijk uit te drukken: Willem slaat door. Hij is zo machtig dat hij er als het ware de controle over verliest. Niet alleen probeert hij de patriotten op een aristocratisch spoor te zetten (‘moet gij aan twee soorten van lieden de eerste, beste en rijkste ambten of bedieningen begeven’ Hij doelt hier op de diensten die verleend werden, en die hij speciaal wilde reserveren voor familieleden, hoewel patriotten alles in dienst van het volk deden, gaat men hier toch weer op de individualistische toer.) ook gaat hij de misdaad hard aanpakken, en wel met behulp van de guillotine. Dat hij doorslaat is te zien aan het feit dat hij zich niet bekommerd over familieleden en vrienden die door de door hem ingevoerde guillotine worden onthoofd, maar slechts over de erfenis die hij misloopt. 15. Waarom is de guillotine voor Willem zo’n obsessie? - Robespierre (belangrijk persoon in de Franse revolutie; de revolutie eindigt met zijn val) is Willem zijn grote voorbeeld en wanneer hij dan ook de guillotine gaat gebruiken, kan Willem natuurlijk niet achterblijven. Een beetje psychopaat was Willem ook. Uit het verhaal is namelijk op te maken dat Willem daadwerkelijk genoot van het onthoofden van het gevogelte voor het diner. 16. Wie was Willems grote voorbeeld? Geef hierbij ondersteunende voorbeelden waaruit dat blijkt. - Robespierre de patriot dus. Niet alleen is dit duidelijk te zien aan het geval van de guillotine, maar ook wanneer Willem sterft aan een beroerte, wanneer hij hoort van de executie van Robespierre, zijn grote held. Over Anna
17. Hoe heeft Willem zijn vrouw Anna ontmoet? - Anna wordt door een leraar van hem (dhr. Breinkas) aan hem gekoppeld, wanneer Willem zijn studietijd bij deze professor verblijft. Anna is het nichtje van Breinkas, en deze kan rekenen op een adellijke stamboom wanneer de twee gaan trouwen, en natuurlijk het kapitaal van Willem, waar hij mee van zou kunnen profiteren. 18. Beschrijf haar karakter. - Anna is een zorgzame vrouw die haar man veel steun geeft. Vooral in de moeilijke periode van de revolutie geeft zij hem het goede advies om over te lopen. Een negatief aspect is dat zij eenzelfde reden had om met Willem te trouwen, als haar oom had om haar te koppelen, namelijk het geld van Willem. 19. Wat is haar rol in het verhaal? - Anna vormt als het ware een rode lijn in het verhaal. Overal waar Willem in de problemen zit helpt zij hem uit de puree. Het is misschien te zien als een satire op het patriottisme, omdat een vrouw, Anna, het brein is achter alle ‘geniale’ invallen van Willem. 20. Wat voor invloed heeft zij op Willem? - Gedurende het hele verhaal een tamelijk grote invloed, Willem volgt overal haar advies op. Echter wanneer de guillotine een rol gaat spelen, en zelfs de harde vrouw Anna hiervoor terugschrikt, laat hij zich niet kisten om van dit lugubere plan af te zien. Dit is de enige maal in het verhaal dat Willem zich kenbaar afzet tegenover ideeën van zijn vrouw. 21. Waarom wil zij Willem een aantal lessen leren? - Anna wilt hem een lesje patriottisme leren. Willem blijft een aristocraat in hart en nieren, terwijl Anna tamelijk burgerlijk is opgevoed. Wanneer hij in de revolutie ook patriot wordt, is Anna de enige die hem wat vertellen kan, omdat zij de meeste ervaring heeft. 22. Wanneer en waarom wordt zelfs Anna bang voor Willem? Dit is dus ten tijde van de guillotine, het moment waarop Willem doorslaat. Zij kan hem deze keer dan ook niet ompraten. Over de huisgenoten en andere verhaalfiguren
23. Wat is de functie van de vader en moeder van Willem?
- Zijn vader en moeder zijn degene die hem de aristocratie in zijn leven hebben doen doordringen, en zijn dus verantwoordelijk voor de vele (negatieve) karaktereigenschappen van Willem. Ze bekommeren zich echter veel om hun kind, en proberen het beste voor hem te doen. Al in zijn jonge jaren (het ‘oortrekken’) en in de middelbare jaren (zijn ‘studiekeus’) en in zijn laatste jaren (zijn moeder weerhoudt hem er niet van de guillotine tot een stop te brengen, ook al verloor zij hier vier familieleden).
24. Wat doet de schoolmeester met Willem en waarom?
- De schoolmeester is een echte burger, en laat zich niet zomaar aftroeven door een verwend jongetje dat net twee dagen op school zit. Het is dan ook niet heel verwonderlijk dat hij hem meerdere malen hard aanpakt, en later genadeloos van school aftrapt. Zijn jarenlange frustraties jegens de aristocratie kunnen hier eindelijk tot een uitbarsting komen.
25. Waarom heeft de schoolmeester zo’n hekel aan de adel?
- Hij is zelf burger in hart en nieren, en kijkt zelf al jaren op tegen de rijke burgers, die hun kinderen te goed vinden om naar een openbare school te laten gaan. Burgerlijke leerlingen zijn volgens deze leraar ook veel verstandiger en eerlijker, zoals in fragment 1.1 te lezen is.
26. Waarom geeft de advocaat zijn eerlijke mening niet?
- De advocaat is een zeer verstandig man, en ziet duidelijk dat deze mensen flink wat geld overhebben om zo een dergelijke zaak te winnen. Resultaat is dus dat hij de kant van de klant overneemt, en zo de zaak binnenhaalt.
27. Hoe wordt in het verhaal de aristocraat gekenmerkt?
- Ten eerste heeft een aristocraat duidelijk uiterlijke kenmerken; grof gespierd, groot breed gezicht, duidelijk onderscheidende dubbele onderkin, forse opslag van het oog. Waarschijnlijk door het vele luxe eten. Daarnaast maakt hij ‘gebiedende bewegingen’ oftewel hij is een leiderfiguur. Ook qua stemvolume zit hij op hoogniveau, volgens het verhaal schreeuwt hij als een der beste, en lacht hij pas wanneer zijn doel bereikt is. Hij maakt ook duidelijk onderscheidt tussen de lagere bevolking en hemzelf, en toont deze ook graag tegenover het lagere ras.
28. Waarom aanbaden, bewonderden en bezegenden de huisgenoten Willem ondanks zijn onmenselijkheden?
- Omdat zijn voorspelling toch was uitgekomen. Uiteindelijk bleek ‘wennen wordt gewoonte’ waar te zijn, en vergaten de mensen zijn activiteiten met de guillotine. Na verloop van tijd herinnerden ze alleen nog maar de juiste acties van Willem, en keken tegen hem op vanwege de vele prestaties die hij geleverd kreeg.
29. Wat is de functie van de baker in het verhaal?
- Een baker is een persoon die kinderen na de geboorte verzorgt. Of dit ook in het verhaal de functie is, blijft mij onduidelijk aangezien hij gedurende het hele verhaal, zelfs wanneer Willem ten overlijden komt, aanwezig is. Een mogelijkheid zou zijn dat deze meneer het ‘kindermeisje’ alleen dan de mannelijke versie, van Willem is. Dit zou wel verklaren waarom hij in de gevallen dat hij op de voorgrond verschijnt alleen adviserende uitspraken doet.
Over de uitgave
30. In welk jaar verscheen dit boek? - Op de titelpagina staat 1798 vermeld. 31. Wat kun je vertellen over het titelplaatje en de opschriften daarin Rechten van den mensch en Dit alles om mij zelve - Waarom ‘Rechten van den mensch’ staat geschreven, spreekt voor zich. Tijdens de Franse revolutie werd de koning afgezet, en werd er voor het volk een heuse grondwet opgesteld, de eerste grondwet wel te verstaan. Omdat Willem een hoop te doen heeft met het bestuur, spreekt het voor zich dat hij hiermee regelmatig in contact komt. Maar het ‘Dit alles om mij zelve’ zou op meerdere manieren geïnterpreteerd kunnen worden. De logische lijkt mij, dat Willem alles wat hij besloot, in voordeel van zichzelf liet werken.Zowel voor als na de revolutie doet hij wat hemzelf het beste uitkomt, betreffende het bestuur. Maar wilt het dit echt bedoelen, is het wel een zeer directe aanval op Willem en natuurlijk alle andere aristocraten die van beide walletjes probeerden mee te eten, en dat lijkt me net iets te progressief voor die tijd, hoewel het wel zou verklaren waarom Paape onderdook. 32. Het titelplaatje zit vol symboliek. Probeer zo veel mogelijk ervan te verklaren. - De hele persoon is opgebouwd uit zowel aristocratische als patriottistische kenmerken. Zo is de deftige houding, zijn witte pruik, borst vooruit en kin omhoog en wandelstok kenmerkend voor de deftige mensen van adel. Zijn hoed echter, met pluim, en de linten die hij om zijn lichaam heeft hangen, zijn de kenmerken die symbool staan voor het patriottisme. 33. Op de voorpagina staan wel veel verkooppunten van het boek genoemd, maar een voor de hand liggend gegeven als de naam van de uitgever ontbreekt. Welke verklaring heb je daarvoor? - Het verhaal dat Gerrit Paape schreef, was toentertijd een aanval op het aristocratisme. Hij heeft dan ook regelmatig moeten vluchten, en in een geval zelfs moeten onderduiken voor de tegenstanders van zijn uitspraken. Omdat de aristocraten grote invloed hadden, was het alleen maar verstandig van de uitgever de naam er niet op te zetten, voor het geval men er ooit sancties op zouden laten volgen. 34. Waarom hecht je geen geloof aan de opmerking op de titelpagina dat ‘Het Frans vrij gevolgd’ is? Over de tijd
35. Beschrijf de politieke situatie van het jaar 1798 en de jaren ervoor. - Om deze vraag te beantwoorden moet er vooral gekeken worden naar de politieke situatie vanuit Frankrijk. De Franse revolutie had immers veel invloed op de landen om zich heen, zo heeft deze ook zijn effecten in Nederland achtergelaten. In de 18de eeuw ontstond er een groot verschil tussen de gedachtes van het volk over het bestuur, en het bestuur zelf. Dit werd grotendeels ten weeg gebracht door de ‘Verlichting’. Dit was een periode dat men, onder invloed van de opkomende wetenschappen, steeds vrijer ging denken. Men ging meer ‘rationeel’ denken, en er begon ook verzuiling op te treden, mensen gingen steeds minder waarde hechten aan het geloof. Het bestuur toentertijd bestond echter nog uit een formatie van een koning, die grotendeels gestimuleerd werd door de adel. Van 1781 tot 1788 ging er van alles mis op gebied van de welvaart, en de boeren en arbeiders werden hierdoor enorm benadeeld. De adel en de parlementen besloten dat er een grondwet moest komen gingen hiervoor dan ook in overleg. Omdat Koning Lodewijk XVI bang was voor een corrupte samenzwering, waarbij hij afgezet zou worden, verzocht hij de groep bij zijn clubje te komen. Burgers waren het hier niet mee eens, en bezetten het Bastille (op 14 juli, sindsdien nationale feestdag in Frankrijk). Door de burgers werd er een tijdelijke uitvoerende macht opgezet, maar al gauw kreeg de gemeente Parijs de macht in handen. Deze voerde een paar belangrijke veranderingen door. Frankrijk werd als publiek uitgeroepen, en de Koning, en ruim 20000 andere adelleden en tegenstanders werden, zonder een echt proces, onthoofd door de guillotine. 36. Wat zijn de verschillen tussen aristocraten en burgers? - Aristocraten hebben al vanaf de geboorte een hoge positie, aangezien de ouders het geld ervoor hebben. Zij bezitten meestal de hogere functie in de maatschappij, en dan voornamelijk als bestuurslid van een regering. Burgers daarentegen zijn gewoon arbeiders en werken in de fabriek, of hebben een baan als leraar of ambachtsman. Zij worden bestuurd door de aristocraten, en hebben het geld niet om zo luxe te leven als de aristocraten doen. 37. Hoe is de verhouding tussen aristocraten en burgers? - Aangezien het in de aard van de mens ligt om niet bestuurd te willen worden, kijken zij toch op tegen de mensen die het besturen op zich nemen. Daarnaast is er het onderscheidt tussen geld en leefomstandigheden, waardoor er altijd spanning zal zijn tussen de burgers en de aristocraten. Vanuit de aristocraten kijkt men ook met minachting neer op de burgers, omdat zij het niet zo ver geschopt hebben als de aristocraten, en daarom ook het vuile werk moeten doen. 38. Wie zijn de patriotten en wat brachten zij na verloop van tijd teweeg? - Patriotten zijn de burgers die zich daadwerkelijk door middel van daden gingen afzetten tegen het regerende bestuur, destijds het koninklijke regiem. Ook de patriotten zijn onderverdeeld in twee groepen; de aristocratische (zij wilden zelf doordringen in het bestuur van die tijd) en de burgerlijke, zij waren voor een democratische samenleving. 39. Wie zijn de prinsgezinde? - Dat is de groepering die wilde vasthouden aan de historische positie van het Het huis van Oranje. Zij zijn tegenstanders van de patriotten. Ze hoopten op bescherming van de Prins in tijde van nood, verder bemoeiden ze zich absoluut niet met het bestuur. 40. Voor wie moesten de patriotten in 1787 vluchten? - Zij werden opgejaagd door Koning Frederik Willem II, de broer van Wilhelmina. Toen de patriotten de stadhouderlijke macht in Den Haag had overgenomen, trok Frederik met 20.000 mensen de grens over, en verdreef de patriotten hier. 41. Hoe kan het Willem ondanks zijn gebrek aan kennis hoog
opklimt in het landbestuur? - Een belangrijke eigenschap die een bestuurder moest bezitten was de manier van goed spreken. Willem gaf glorieuze toespraken, en kwam zo hoger in het aanzien te staan van de burgers. Daarnaast spelen ook de steekpenningen weer een grote rol in de hoger-op-koming. 42. Wat is sansculottisme? - Sansculotten = letterlijk ‘zonder broeken’. Dit was een spotnaam voor diegene die de Franse revolutie aanhingen, meegegeven door de Franse aristocraten. Een spotnaam die sloeg op het soort broek die zij droegen (een net iets te korte pantalon.) 43. Wie/wat zijn Jacobijnen? - De Jacobijnen was tijdens de Franse revolutie één van de invloedrijkste clubs die met voornaamste standpunt hadden, dat ze tégen het vetorecht van de Koning zijn. 44. a Wie is vermoedelijk J.A.Schasz? b Wat is hieruit te concluderen? - Volgens het nawoord is J.A. Schasz vermoedelijk G. Paape zelf, aangezien zij er beide dezelfde onderwerpen en mening op nahielden. Waarschijnlijk kunnen we hieruit concluderen dat wat Paape schreef, toch in die tijd veel te progressief was, zodat hij of er een andere naam op nahield omdat hij zat ondergedoken, of omdat ander werk van hem niet verkocht zou worden. 45. Waarvan werd Willem V door de patriotten beschuldigd? Hij wilde niet instemmen met het vernieuwingsstelsel van de grondwet, dat door de patriotten in het leven was geroepen, en werd later onder dwang van zijn zetel in Den Haag geduwd. 46. Waarom werd Paape na 1798 ook door de toenmalige machthebbers genegeerd? - Na 1798 moest er beslist gaan worden over een nieuw regeringsstelsel. Omdat er een tweestrijd ontstond in de patriottistische beweging, moest Paape een kant kiezen. Hij koos voor de radicalen, deze stonden voor een centrale regering in Frankrijk. Helaas wonnen de federalisten. Zij wilden terug naar de oude gewestelijke zelfstandigheid. Omdat Paape voor de verkeerde kant gekozen had, werd hij uiteindelijk buiten werking gesteld, en zou nooit meer een bestuurlijke functie bemachtigen. Over het genre
47. Tot wel genre behoort het verhaal? - Het verhaal is een ‘satire’, de spot wordt gedreven met de aristocraat van toentertijd. 48. Geef voorbeelden uit de tekst waar de schrijver overdrijft? - De zwaar emotioneel overdreven dialogen tussen Anna en Willem brengen deze overdrijving het beste tot uiting: ‘De hemel, mijn waarde Willem, schiep u tot een edelman; want het is de hemel, die de rangen verordineerd heeft, en derhalve heeft hij wijselijk in zijn raad besloten om u, in zijn hand, tot een werktuig te doen dienen om kunstig het daarheen te dirigeren, dat het verbijsterde en matgeholde volk eindelijk wederom aan God geeft, dat Godes, en aan de keizer, dat des keizers is.’ Hier overdrijft de schrijver echter niet, hier laat hij een hoofdpersoon overdrijven. 49. Wat maakt dit werk tot een satirisch werk? - De spot wordt gedreven met de aristocraten van toentertijd, ze worden niet rechtstreeks door middel van tekst aangevallen op hun daden, maar worden als het ware voor schut gezet; ‘Zonder vertoeven greep hij de adellijke Willem andermaal bij de oren, en leidde hem, niet minder pijnlijk dan tevoren, van zijn zitplaats naar de voordeur, gaf hem daar een frisse schop onder zijn adellijk achterkwartier en joeg hem dus naar huis. – de cursief staande woorden zijn grappig, spotdrijvend bedoeld. Over de schrijver
50. Wat weet je te vertellen over zijn levensloop? - Precies hetzelfde als staat te lezen op pagina 119 ‘Gerrit Paape (1752 – 1803) 51. Hoe staat hij tegenover de aristocratie? - Hij identificeert zichzelf duidelijk met een tegenstander ervan, dit komt zeer duidelijk naar voren op de manier waarop hij er de spot mee drijft. 52. Hoe staat hij tegenover de patriotten? - Zoals ook in het nawoord te lezen valt, sloot hij zichzelf ook in het échte leven aan bij een patriottistische vereniging. 53. Tot welke politieke partij zou Paape behoord hebben? - ervanuit gaande dat Paape nu ook een schrijver zou zijn geweest, de V.V.D zonder twijfel. Hij zou immers de opbrengsten voor zijn boeken willen houden. Toentertijd echter waarschijnlijk bij de P.V.D.A, een partij voor de arbeiders en burgers natuurlijk. 54. Wat wil hij door dit verhaal laten zien? - Dit komt het duidelijkste naar voren in zijn sluitzin; ‘Laat alle tirannen,groot of klein, beseffen dat het met hen ook eenmaal afgelopen zal zijn’. Hij geeft hier kritiek op de alleenheersers en andere machtsmisbruikers in de maatschappij, met ‘eenmaal’ ziet men echter wel dat Paape hier niet met zekerheid over spreekt, wanneer blijft ook voor hem de vraag. 55. Wat is voor hem de aanleiding geweest om het boek te gaan schrijven? - Waarschijnlijk de politieke situatie die destijds zich zo bij hem afspeelde. 56. Welke positie neemt Paape in binnen de Nederlandse literatuur? - Hij is een vergeten schrijver, maar zijn literatuur speelt een belangrijke rol vanwege de progressieve inhoud ervan, soortgelijke kritiek zal men niet snel tegenkomen in literatuur uit die tijd. Meer informatie op pagina 129, ‘Literaire betekenis’. 57. Hoe komt het dat Paape gezien werd als een man zonder moraal? - Waarschijnlijk omdat hij in zijn werk niet naar voren komt met een eigen duidelijke mening, hij beschrijft alleen die van een ander en levert hier kritiek op. Over het publiek
58. In het nawoord staat dat het boek betrekkelijk onbekend is gebleven, omdat men het niet wilde kennen. Wie zouden het boek niet willen kennen en waarom niet? - Sowieso de mensen waarover het boek gaat, de aristocraten, zullen niet echt blij zijn met het boek vanwege de spot die hier gedreven wordt. De burgerij echter, durfde het boek niet willen kennen, met angst voor maatregelen die de aristocratie jegens hun zou nemen. Hun plaats in de maatschappij zou veranderd kunnen worden. 59. Hoe dachten de aristocraten over Paapes werk? - Zij zullen er ongetwijfeld niet blij mee zijn geweest, vanwege de kritiek die er op hen geleverd wordt. 60. Hoe dachten de patriotten over Paapes werk? - Zij zullen er natuurlijk dan blij mee zijn geweest, aangezien hun tegenstanders flink gekist worden. 61. Had het verhaal ook de uitwerking op de samenleving die de schrijver hoopte. Welke uitwerking was dat? - Als Paape er de bedoeling mee had gehad om flink wat commotie te veroorzaken, dan is hem dit gelukt. Ook werden de patriotten een klein beetje geactiveerd, aangezien er in hetzelfde jaar van uitgave nog heel wat veranderde op gebied van bestuur. 62. Op de titelpagina staat dat het boek vele zaken bevat ‘die het volk weten moet ‘. Wie zullen er bedoeld zijn met dat ‘volk’? Waarom denk je dat? - Wederom zijn er twee antwoorden mogelijk. Of Paape schreef dit met oog op de aristocratie, met bedoeling dat zij zich aangesproken voelen met ‘het volk’ en zo inzien hoe zij eigenlijk zelf zijn. Andere mogelijkheid is dat men de echte burgerij bedoeld, dat zij inzien onder welk soort regiem zij leven moeten.
Over Willem
1. Wat voor soort jongen is Willem? - Door zijn opvoeding heeft Willem bepaalde karaktereigenschappen meegekregen. Omdat hij uit een rijk gezin komt, heeft hij vanaf zijn geboorte meegekregen dat hij superieur is aan het arme volk, de burgers. Hij laat dan ook duidelijk zien dat hij boven hen staat. Naast deze arrogantie, is hij ook een geboren leidersfiguur. Deze twee eigenschappen helpen Willem door zijn leven heen, de top te bereiken. 2. Beschrijf twee duidelijke karaktertrekken van Willem - Dit zijn dus de arrogantie, en dictatuurisme waarmee Willem door zijn leven gaat, en succes heeft. 3. Hoe staat Willem tegenover de burgerij en maakt hij gebruik van zijn positie? - In het begin interesseert het burgerlijke volk hem niet. Hij noemt ze luie varkens en luilakken. Hij heeft dan ook lak aan de regels die door de burgerij aan hem worden opgelegd, bijvoorbeeld door de leraar van de basisschool, en hij is van mening dat “zijn”volk het enige is dat de bevelen mag geven. Hij voelt zich echt beter. Wanneer hij volwassen wordt, gebruikt hij zowel zijn geld als aangeboren eigenschappen om daadwerkelijk zijn woorden na te komen, en bestuurder probeert te worden. Nu windt hij de burgerij om zijn vinger, om hem in deze positie te verheven, en zo uiteindelijk de macht over hen te bemachtigen. 4. Waarom gedraagt Willem zich zo onbeschoft tegenover medeleerlingen en leraar? - Deze medeleerlingen en vooral de leraar (die hem de regels op probeert te leggen) behoren allen tot de burgerij. Waarom Willem geen privé les thuis krijgt blijft mij een raadsel, maar Willem die zich dus duidelijk afzet tegenover het gewone volk, handelt, en behandeld zijn medeleerlingen dan ook als minderwaardig ras. Omdat de leraar al helemaal over de scheef gaat, hij beperkt Willem zijn wegen immers met regels, gaat hij ondanks het leeftijdsverschil (respect voor ouderen speelt voor Willem geen rol) recht op zijn regels in. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Willem uiteindelijk (na 2 dagen!) van school getrapt wordt. 5. Welke twee sociale groepen worden door Willems familie, en dus ook door Willem, over één kam geschoren? - Er vanuit gaande dat deze vraag gesteld werd met in het achterhoofd de volgende sociale groepen: adel, geestelijken, burgers en boeren, zou ik antwoorden de geestelijken en de burgers. Wanneer Willem, moeder en ‘de oude baker ’in gesprek zijn over de vervolgopleiding van Willem, zeggen zij: “Een dominee en een varkensdrijver verschillen in onze adellijke ogen zeer weinig.” Willem zegt later niet in dienst te willen staan van het burgerlijke volk, en verkiest daarom ook voor een ander beroep. Wanneer men tussen de regels doorleest zou je ook kunnen antwoorden dat Willem deze stelling van zijn ouders overneemt, omdat hij eigenlijk te lui is om een écht vak te leren. 6. Waarom wil Willem geen respectabel beroep als dominee, dokter of advocaat beoefenen? - Willem is hier nog steeds gefixeerd op het onderscheidt dat hij zelf graag maakt tussen de adel en de burgerlijken. Hij wil koste wat koste niets met de burgers te maken hebben, dus al helemaal niet in dienst van hen staan, zoals dokters (helpen van burgerlijke patiënten), dominee (bidden met de boeren) of advocaat (vrijpleiten van burgers) in die tijd wel deden. Eigenlijk is hij gewoon te lui om te gaan studeren. 7. Wat is een meester in de zeven vrije kunsten? - De zeven vrije kunsten, ook wel de ‘artes liberale ‘, is een naam voor de studiemogelijkheid waarin men een zeer breed gebied kan onderzoeken. De benaming dateert uit de Romeinse oudheid, en krijgt de bovenstaande naam rond 400 n. C. De onderscheiding tussen trivium en quatrivium wordt gemaakt. Trivium: drievoudige weg, grammatica, retorica (welsprekendheid) en dialectica. Quadrivium: arithmetica, geometria, astronomia en muscia. Willem koos deze studie, niet alleen omdat ‘meester’ hem wel aanstond, maar omdat de studie een alibi was voor zuipen en hoerenlopen. (bron: Microsoft Encarta encyclopedie cd-rom en nawoord) 8. Hoe komt Willem erbij meester in de vrije kunsten te worden terwijl hij niet eens weet wat dat inhoudt? - Willem wilt koste wat het kost zijn adellijke afkomst tonen, en dit kan niet beter als benaamd worden met ‘meester’, oftewel doctorandus in onze tijd. Slechts dit woord haalt hem over de studie te volgen, die hij dan ook nog eens grotendeels alleen haalt vanwege het geld wat er in hem wordt gestoken om de studie te doorlopen. 9. Hoe weet hij zich te handhaven in de verschillende fasen van zijn bestaan? - Vooral steunend op de iedere keer wijze raad van zijn vrouw, en het uitdelen van veel geld (steekpenningen) helpt hem door zijn verschillende moeilijke periodes heen. Geld helpt hem voor zijn studie te slagen, geld helpt hem om zijn aanzien tegenover het volk zo te maken, dat hij volksvertegenwoordiger wordt en geld speelt een belangrijke rol voor het behouden van zoveel vrienden, ondanks dat hij zich volkomen afzette tegenover zijn vrienden tijdens de revolutie. 10. Waarom wordt Willem patriot terwijl hij vroeger geen goed woord voor de burgerij over had? - Slechts om zijn eigen hachje te redden keert hij zich tegenover zijn eigen volk. Op advies van zijn vrouw Anna, ‘niet de zaken, maar alleen de namen zullen veranderen’, zorgt hij ervoor om in positief aanzien te staan tegenover de burgerij, waardoor ze hem uiteindelijk respecteren. 11. Waarom draait Willem 180 graden om bij het begin van de revolutie? - Dezelfde reden als bij 10 genoemd, van aristocraat veranderd hij in de revolutie tot patriot. 12. Waarom accepteren de patriotten Willem? - In een toespraak stelt hij drie voorstellen wanneer hij lid mag worden van de eerste rang van de sansculotten, een vereniging van burgers die het bestuur van de aristocraten wilden overnemen. Ten eerste stelt hij ‘zijn beurs en zijn tafel’ beschikbaar voor alle rechtschapen sansculotten, in andere woorden ze kunnen onbeperkt gebruik maken van het kapitaal van Willem. Ten tweede laat hij een nieuwe vrijheidsboom planten, en geeft er een feest omheen. Deze vrijheidsboom was destijds een symbool voor de revolutie vanuit de burgerlijke kant. Ten derde nodigde hij iedereen uit voor een feest door hem gefinancierd. Na zijn optreden deelt hij dan nog eens flink wat geld uit, aan mensen die hij beter in zijn voordeel kan laten werken, zoals de president der vergadering. Conclusie; het geld van Willem was naast zijn revolutionistische uitspraken de grootste reden waarom hij bij de patriotten in de smaak viel. 13. Hoe weet Willem zijn ouders van hun angst voor de guillotine af te helpen? - Of zij volledig van hun angst afwaren, blijft voor mij een vraag, maar Willem deed twee dingen om de angst te laten afnemen. Ten eerste overtuigde Willem zijn huisgenoten ervan, dat al die rollende hoofden op een gegeven moment gaan ‘wennen’. ‘Verwonder u niet over dit weinigje koppen dat er valt ! Zo moeten er ten minste negenmaal honderdduizend vallen!’ Daarnaast liet Willem in opvolging van zijn grote voorbeeld Robespierre een miniguillotine in zijn keuken installeren, waarbij na enige voorbeelden zijn huisgenoten ervan waren overtuigd dat dit een zeer menslievende methode was, omdat men geen pijn voelt. Uiteindelijk kwamen zijn beweringen uit, toen na twee weken geen huisgenoot meer opkeek van een hoofd meer of minder. 14. Wat gebeurt er met Willem tijdens de revolutie? - Om het even makkelijk uit te drukken: Willem slaat door. Hij is zo machtig dat hij er als het ware de controle over verliest. Niet alleen probeert hij de patriotten op een aristocratisch spoor te zetten (‘moet gij aan twee soorten van lieden de eerste, beste en rijkste ambten of bedieningen begeven’ Hij doelt hier op de diensten die verleend werden, en die hij speciaal wilde reserveren voor familieleden, hoewel patriotten alles in dienst van het volk deden, gaat men hier toch weer op de individualistische toer.) ook gaat hij de misdaad hard aanpakken, en wel met behulp van de guillotine. Dat hij doorslaat is te zien aan het feit dat hij zich niet bekommerd over familieleden en vrienden die door de door hem ingevoerde guillotine worden onthoofd, maar slechts over de erfenis die hij misloopt. 15. Waarom is de guillotine voor Willem zo’n obsessie? - Robespierre (belangrijk persoon in de Franse revolutie; de revolutie eindigt met zijn val) is Willem zijn grote voorbeeld en wanneer hij dan ook de guillotine gaat gebruiken, kan Willem natuurlijk niet achterblijven. Een beetje psychopaat was Willem ook. Uit het verhaal is namelijk op te maken dat Willem daadwerkelijk genoot van het onthoofden van het gevogelte voor het diner. 16. Wie was Willems grote voorbeeld? Geef hierbij ondersteunende voorbeelden waaruit dat blijkt. - Robespierre de patriot dus. Niet alleen is dit duidelijk te zien aan het geval van de guillotine, maar ook wanneer Willem sterft aan een beroerte, wanneer hij hoort van de executie van Robespierre, zijn grote held. Over Anna
17. Hoe heeft Willem zijn vrouw Anna ontmoet? - Anna wordt door een leraar van hem (dhr. Breinkas) aan hem gekoppeld, wanneer Willem zijn studietijd bij deze professor verblijft. Anna is het nichtje van Breinkas, en deze kan rekenen op een adellijke stamboom wanneer de twee gaan trouwen, en natuurlijk het kapitaal van Willem, waar hij mee van zou kunnen profiteren. 18. Beschrijf haar karakter. - Anna is een zorgzame vrouw die haar man veel steun geeft. Vooral in de moeilijke periode van de revolutie geeft zij hem het goede advies om over te lopen. Een negatief aspect is dat zij eenzelfde reden had om met Willem te trouwen, als haar oom had om haar te koppelen, namelijk het geld van Willem. 19. Wat is haar rol in het verhaal? - Anna vormt als het ware een rode lijn in het verhaal. Overal waar Willem in de problemen zit helpt zij hem uit de puree. Het is misschien te zien als een satire op het patriottisme, omdat een vrouw, Anna, het brein is achter alle ‘geniale’ invallen van Willem. 20. Wat voor invloed heeft zij op Willem? - Gedurende het hele verhaal een tamelijk grote invloed, Willem volgt overal haar advies op. Echter wanneer de guillotine een rol gaat spelen, en zelfs de harde vrouw Anna hiervoor terugschrikt, laat hij zich niet kisten om van dit lugubere plan af te zien. Dit is de enige maal in het verhaal dat Willem zich kenbaar afzet tegenover ideeën van zijn vrouw. 21. Waarom wil zij Willem een aantal lessen leren? - Anna wilt hem een lesje patriottisme leren. Willem blijft een aristocraat in hart en nieren, terwijl Anna tamelijk burgerlijk is opgevoed. Wanneer hij in de revolutie ook patriot wordt, is Anna de enige die hem wat vertellen kan, omdat zij de meeste ervaring heeft. 22. Wanneer en waarom wordt zelfs Anna bang voor Willem? Dit is dus ten tijde van de guillotine, het moment waarop Willem doorslaat. Zij kan hem deze keer dan ook niet ompraten. Over de huisgenoten en andere verhaalfiguren
30. In welk jaar verscheen dit boek? - Op de titelpagina staat 1798 vermeld. 31. Wat kun je vertellen over het titelplaatje en de opschriften daarin Rechten van den mensch en Dit alles om mij zelve - Waarom ‘Rechten van den mensch’ staat geschreven, spreekt voor zich. Tijdens de Franse revolutie werd de koning afgezet, en werd er voor het volk een heuse grondwet opgesteld, de eerste grondwet wel te verstaan. Omdat Willem een hoop te doen heeft met het bestuur, spreekt het voor zich dat hij hiermee regelmatig in contact komt. Maar het ‘Dit alles om mij zelve’ zou op meerdere manieren geïnterpreteerd kunnen worden. De logische lijkt mij, dat Willem alles wat hij besloot, in voordeel van zichzelf liet werken.Zowel voor als na de revolutie doet hij wat hemzelf het beste uitkomt, betreffende het bestuur. Maar wilt het dit echt bedoelen, is het wel een zeer directe aanval op Willem en natuurlijk alle andere aristocraten die van beide walletjes probeerden mee te eten, en dat lijkt me net iets te progressief voor die tijd, hoewel het wel zou verklaren waarom Paape onderdook. 32. Het titelplaatje zit vol symboliek. Probeer zo veel mogelijk ervan te verklaren. - De hele persoon is opgebouwd uit zowel aristocratische als patriottistische kenmerken. Zo is de deftige houding, zijn witte pruik, borst vooruit en kin omhoog en wandelstok kenmerkend voor de deftige mensen van adel. Zijn hoed echter, met pluim, en de linten die hij om zijn lichaam heeft hangen, zijn de kenmerken die symbool staan voor het patriottisme. 33. Op de voorpagina staan wel veel verkooppunten van het boek genoemd, maar een voor de hand liggend gegeven als de naam van de uitgever ontbreekt. Welke verklaring heb je daarvoor? - Het verhaal dat Gerrit Paape schreef, was toentertijd een aanval op het aristocratisme. Hij heeft dan ook regelmatig moeten vluchten, en in een geval zelfs moeten onderduiken voor de tegenstanders van zijn uitspraken. Omdat de aristocraten grote invloed hadden, was het alleen maar verstandig van de uitgever de naam er niet op te zetten, voor het geval men er ooit sancties op zouden laten volgen. 34. Waarom hecht je geen geloof aan de opmerking op de titelpagina dat ‘Het Frans vrij gevolgd’ is? Over de tijd
35. Beschrijf de politieke situatie van het jaar 1798 en de jaren ervoor. - Om deze vraag te beantwoorden moet er vooral gekeken worden naar de politieke situatie vanuit Frankrijk. De Franse revolutie had immers veel invloed op de landen om zich heen, zo heeft deze ook zijn effecten in Nederland achtergelaten. In de 18de eeuw ontstond er een groot verschil tussen de gedachtes van het volk over het bestuur, en het bestuur zelf. Dit werd grotendeels ten weeg gebracht door de ‘Verlichting’. Dit was een periode dat men, onder invloed van de opkomende wetenschappen, steeds vrijer ging denken. Men ging meer ‘rationeel’ denken, en er begon ook verzuiling op te treden, mensen gingen steeds minder waarde hechten aan het geloof. Het bestuur toentertijd bestond echter nog uit een formatie van een koning, die grotendeels gestimuleerd werd door de adel. Van 1781 tot 1788 ging er van alles mis op gebied van de welvaart, en de boeren en arbeiders werden hierdoor enorm benadeeld. De adel en de parlementen besloten dat er een grondwet moest komen gingen hiervoor dan ook in overleg. Omdat Koning Lodewijk XVI bang was voor een corrupte samenzwering, waarbij hij afgezet zou worden, verzocht hij de groep bij zijn clubje te komen. Burgers waren het hier niet mee eens, en bezetten het Bastille (op 14 juli, sindsdien nationale feestdag in Frankrijk). Door de burgers werd er een tijdelijke uitvoerende macht opgezet, maar al gauw kreeg de gemeente Parijs de macht in handen. Deze voerde een paar belangrijke veranderingen door. Frankrijk werd als publiek uitgeroepen, en de Koning, en ruim 20000 andere adelleden en tegenstanders werden, zonder een echt proces, onthoofd door de guillotine. 36. Wat zijn de verschillen tussen aristocraten en burgers? - Aristocraten hebben al vanaf de geboorte een hoge positie, aangezien de ouders het geld ervoor hebben. Zij bezitten meestal de hogere functie in de maatschappij, en dan voornamelijk als bestuurslid van een regering. Burgers daarentegen zijn gewoon arbeiders en werken in de fabriek, of hebben een baan als leraar of ambachtsman. Zij worden bestuurd door de aristocraten, en hebben het geld niet om zo luxe te leven als de aristocraten doen. 37. Hoe is de verhouding tussen aristocraten en burgers? - Aangezien het in de aard van de mens ligt om niet bestuurd te willen worden, kijken zij toch op tegen de mensen die het besturen op zich nemen. Daarnaast is er het onderscheidt tussen geld en leefomstandigheden, waardoor er altijd spanning zal zijn tussen de burgers en de aristocraten. Vanuit de aristocraten kijkt men ook met minachting neer op de burgers, omdat zij het niet zo ver geschopt hebben als de aristocraten, en daarom ook het vuile werk moeten doen. 38. Wie zijn de patriotten en wat brachten zij na verloop van tijd teweeg? - Patriotten zijn de burgers die zich daadwerkelijk door middel van daden gingen afzetten tegen het regerende bestuur, destijds het koninklijke regiem. Ook de patriotten zijn onderverdeeld in twee groepen; de aristocratische (zij wilden zelf doordringen in het bestuur van die tijd) en de burgerlijke, zij waren voor een democratische samenleving. 39. Wie zijn de prinsgezinde? - Dat is de groepering die wilde vasthouden aan de historische positie van het Het huis van Oranje. Zij zijn tegenstanders van de patriotten. Ze hoopten op bescherming van de Prins in tijde van nood, verder bemoeiden ze zich absoluut niet met het bestuur. 40. Voor wie moesten de patriotten in 1787 vluchten? - Zij werden opgejaagd door Koning Frederik Willem II, de broer van Wilhelmina. Toen de patriotten de stadhouderlijke macht in Den Haag had overgenomen, trok Frederik met 20.000 mensen de grens over, en verdreef de patriotten hier. 41. Hoe kan het Willem ondanks zijn gebrek aan kennis hoog
opklimt in het landbestuur? - Een belangrijke eigenschap die een bestuurder moest bezitten was de manier van goed spreken. Willem gaf glorieuze toespraken, en kwam zo hoger in het aanzien te staan van de burgers. Daarnaast spelen ook de steekpenningen weer een grote rol in de hoger-op-koming. 42. Wat is sansculottisme? - Sansculotten = letterlijk ‘zonder broeken’. Dit was een spotnaam voor diegene die de Franse revolutie aanhingen, meegegeven door de Franse aristocraten. Een spotnaam die sloeg op het soort broek die zij droegen (een net iets te korte pantalon.) 43. Wie/wat zijn Jacobijnen? - De Jacobijnen was tijdens de Franse revolutie één van de invloedrijkste clubs die met voornaamste standpunt hadden, dat ze tégen het vetorecht van de Koning zijn. 44. a Wie is vermoedelijk J.A.Schasz? b Wat is hieruit te concluderen? - Volgens het nawoord is J.A. Schasz vermoedelijk G. Paape zelf, aangezien zij er beide dezelfde onderwerpen en mening op nahielden. Waarschijnlijk kunnen we hieruit concluderen dat wat Paape schreef, toch in die tijd veel te progressief was, zodat hij of er een andere naam op nahield omdat hij zat ondergedoken, of omdat ander werk van hem niet verkocht zou worden. 45. Waarvan werd Willem V door de patriotten beschuldigd? Hij wilde niet instemmen met het vernieuwingsstelsel van de grondwet, dat door de patriotten in het leven was geroepen, en werd later onder dwang van zijn zetel in Den Haag geduwd. 46. Waarom werd Paape na 1798 ook door de toenmalige machthebbers genegeerd? - Na 1798 moest er beslist gaan worden over een nieuw regeringsstelsel. Omdat er een tweestrijd ontstond in de patriottistische beweging, moest Paape een kant kiezen. Hij koos voor de radicalen, deze stonden voor een centrale regering in Frankrijk. Helaas wonnen de federalisten. Zij wilden terug naar de oude gewestelijke zelfstandigheid. Omdat Paape voor de verkeerde kant gekozen had, werd hij uiteindelijk buiten werking gesteld, en zou nooit meer een bestuurlijke functie bemachtigen. Over het genre
47. Tot wel genre behoort het verhaal? - Het verhaal is een ‘satire’, de spot wordt gedreven met de aristocraat van toentertijd. 48. Geef voorbeelden uit de tekst waar de schrijver overdrijft? - De zwaar emotioneel overdreven dialogen tussen Anna en Willem brengen deze overdrijving het beste tot uiting: ‘De hemel, mijn waarde Willem, schiep u tot een edelman; want het is de hemel, die de rangen verordineerd heeft, en derhalve heeft hij wijselijk in zijn raad besloten om u, in zijn hand, tot een werktuig te doen dienen om kunstig het daarheen te dirigeren, dat het verbijsterde en matgeholde volk eindelijk wederom aan God geeft, dat Godes, en aan de keizer, dat des keizers is.’ Hier overdrijft de schrijver echter niet, hier laat hij een hoofdpersoon overdrijven. 49. Wat maakt dit werk tot een satirisch werk? - De spot wordt gedreven met de aristocraten van toentertijd, ze worden niet rechtstreeks door middel van tekst aangevallen op hun daden, maar worden als het ware voor schut gezet; ‘Zonder vertoeven greep hij de adellijke Willem andermaal bij de oren, en leidde hem, niet minder pijnlijk dan tevoren, van zijn zitplaats naar de voordeur, gaf hem daar een frisse schop onder zijn adellijk achterkwartier en joeg hem dus naar huis. – de cursief staande woorden zijn grappig, spotdrijvend bedoeld. Over de schrijver
50. Wat weet je te vertellen over zijn levensloop? - Precies hetzelfde als staat te lezen op pagina 119 ‘Gerrit Paape (1752 – 1803) 51. Hoe staat hij tegenover de aristocratie? - Hij identificeert zichzelf duidelijk met een tegenstander ervan, dit komt zeer duidelijk naar voren op de manier waarop hij er de spot mee drijft. 52. Hoe staat hij tegenover de patriotten? - Zoals ook in het nawoord te lezen valt, sloot hij zichzelf ook in het échte leven aan bij een patriottistische vereniging. 53. Tot welke politieke partij zou Paape behoord hebben? - ervanuit gaande dat Paape nu ook een schrijver zou zijn geweest, de V.V.D zonder twijfel. Hij zou immers de opbrengsten voor zijn boeken willen houden. Toentertijd echter waarschijnlijk bij de P.V.D.A, een partij voor de arbeiders en burgers natuurlijk. 54. Wat wil hij door dit verhaal laten zien? - Dit komt het duidelijkste naar voren in zijn sluitzin; ‘Laat alle tirannen,groot of klein, beseffen dat het met hen ook eenmaal afgelopen zal zijn’. Hij geeft hier kritiek op de alleenheersers en andere machtsmisbruikers in de maatschappij, met ‘eenmaal’ ziet men echter wel dat Paape hier niet met zekerheid over spreekt, wanneer blijft ook voor hem de vraag. 55. Wat is voor hem de aanleiding geweest om het boek te gaan schrijven? - Waarschijnlijk de politieke situatie die destijds zich zo bij hem afspeelde. 56. Welke positie neemt Paape in binnen de Nederlandse literatuur? - Hij is een vergeten schrijver, maar zijn literatuur speelt een belangrijke rol vanwege de progressieve inhoud ervan, soortgelijke kritiek zal men niet snel tegenkomen in literatuur uit die tijd. Meer informatie op pagina 129, ‘Literaire betekenis’. 57. Hoe komt het dat Paape gezien werd als een man zonder moraal? - Waarschijnlijk omdat hij in zijn werk niet naar voren komt met een eigen duidelijke mening, hij beschrijft alleen die van een ander en levert hier kritiek op. Over het publiek
58. In het nawoord staat dat het boek betrekkelijk onbekend is gebleven, omdat men het niet wilde kennen. Wie zouden het boek niet willen kennen en waarom niet? - Sowieso de mensen waarover het boek gaat, de aristocraten, zullen niet echt blij zijn met het boek vanwege de spot die hier gedreven wordt. De burgerij echter, durfde het boek niet willen kennen, met angst voor maatregelen die de aristocratie jegens hun zou nemen. Hun plaats in de maatschappij zou veranderd kunnen worden. 59. Hoe dachten de aristocraten over Paapes werk? - Zij zullen er ongetwijfeld niet blij mee zijn geweest, vanwege de kritiek die er op hen geleverd wordt. 60. Hoe dachten de patriotten over Paapes werk? - Zij zullen er natuurlijk dan blij mee zijn geweest, aangezien hun tegenstanders flink gekist worden. 61. Had het verhaal ook de uitwerking op de samenleving die de schrijver hoopte. Welke uitwerking was dat? - Als Paape er de bedoeling mee had gehad om flink wat commotie te veroorzaken, dan is hem dit gelukt. Ook werden de patriotten een klein beetje geactiveerd, aangezien er in hetzelfde jaar van uitgave nog heel wat veranderde op gebied van bestuur. 62. Op de titelpagina staat dat het boek vele zaken bevat ‘die het volk weten moet ‘. Wie zullen er bedoeld zijn met dat ‘volk’? Waarom denk je dat? - Wederom zijn er twee antwoorden mogelijk. Of Paape schreef dit met oog op de aristocratie, met bedoeling dat zij zich aangesproken voelen met ‘het volk’ en zo inzien hoe zij eigenlijk zelf zijn. Andere mogelijkheid is dat men de echte burgerij bedoeld, dat zij inzien onder welk soort regiem zij leven moeten.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
H.
H.
nou goed hoor
22 jaar geleden
Antwoorden