Het lot van de oorlog!
De twee boeken die ik gelezen heb in het thema oorlog zijn de ‘De aanslag’ en ‘De tweeling’. ‘De aanslag’ is geschreven door Harry Mulisch. Hij is geboren op 29 juli 1927 in Haarlem en hij is van Tsjechisch-Hongaars-Oostenrijkse afkomst. Zijn debuut was de roman ‘Archibald Strohalm’ dat hij in 1952 uitgaf en waarvoor hij de Reina Prinsen Geerligsprijs ontving.
‘De tweeling’ is geschreven door Tessa de Loo, eigenlijke naam is Tineke Duyvené de Wit. Zij is geboren op 15 oktober 1946 in Bussum, maar woont nu in Portugal. Haar debuut was in 1983 met ‘De meisjes van de suikerfabriek’. Het genre waarin Tessa de Loo veel schrijft is roman en verhalen.
De aanslag: In 1945 wordt er in Haarlem een aanslag gepleegd op een man voor de deur van de buren van Anton Steenwijk en zijn familie. ‘In de stilte, die de oorlog ten slotte was in Holland, weerklinken op straat plotseling zes scherpe knallen: eerst één, dan twee snel achter elkaar, na een paar seconden het vierde en het vijfde schot. Even later een soort schreeuw en dan nog de zesde.’ (blz. 21). Deze buren hebben meteen de doodgeschoten NSB’er Fake Ploeg voor de deur van familie Steenwijk gelegd. Hierdoor dachten de Duitsers dat zij de moord op hun geweten hadden. De ouders van Anton werden uit wraak door de Duitsers doodgeschoten en, evenals zijn broer die gewapend op de vlucht sloeg. Uiteindelijk is ook Antons huis verbrand en Anton is bij zijn oom in Amsterdam gaan wonen. Deze aanslag heeft het verdere leven van Anton Steenwijk achtervolgd.
In dit boek gaat het eigenlijk meer over het leven ná de oorlog dan over de oorlog zelf. Het thema is schuld, de vraag die dan ook steeds terugkomt is: wie kan je nou aansprakelijk stellen voor de dood van de ouders en broer van Anton en voor het verbranden van het huis? Zijn het de Duitsers die daadwerkelijk de schoten hebben gelost, zoals de vrouw in de cel zei? ‘Ze zullen je misschien van alles wijs proberen te maken, maar je moet nooit vergeten dat het de moffen zijn, die jouw huis in brand hebben gestoken. Wie het gedaan heeft, heeft het gedaan, en niet iemand anders.’ (blz. 38). Of zijn het de buren, familie Korteweg, die het lichaam voor hun huis hebben gesleept? ‘Korteweg greep Ploeg bij zijn schouders, Karin pakte hem bij de laarzen, en even later begonnen zij hem weg te trekken, Karin achteruitlopend.’ ‘‘Ze hebben hem voor ons huis neergelegd, die schoften!’ riep Peter’ (blz. 24).
Het boek heeft een hechte structuur, want alles wat Anton doet of meemaakt hangt samen met de bewuste aanslag in januari 1945. Dit zijn dan ook motieven, een steeds terugkerend aspect is de aanslag. Alles wat Anton doet en wat hem overkomt, heeft altijd direct of indirect met de aanslag te maken. Nog een motief is het lot. Steeds komt dat weer terug, als er weer iets gebeurd dat met de aanslag te maken heeft, spreekt Anton over het lot.
In het boek wordt de spanning opgebouwd doordat je steeds iets meer komt te weten over de aanslag en wat er die avond is gebeurd. Soms wil je aan het begin van het boek iets weten en daar kom je dan vervolgens aan het einde van het boek achter. ‘Laten we er niet omheen draaien. Jij wilt het kwijt en ik wil het horen. Wat is er die avond precies gebeurd?’ (blz. 193). Dit verhaal is geschreven vanuit de alwetende vertelsituatie, maar kijkt aldoor mee met Anton.
De tweeling: De ouders van Lotte en Anna stierven kort na elkaar toen zij zes jaar waren. Lotte kwam in een communistisch gezin van een neef van haar vader in Nederland terecht, en Anna bleef in Duitsland bij haar oom en tante op het platteland. Na zo’n zeventig jaar komen Lotte en Anna elkaar weer tegen in een kuuroord in Spa. Ze zijn allebei erg verschillend opgevoed en daardoor hebben ze allebei een totaal andere kijk op de oorlog. Ze bespreken de zeventig jaar dat ze niet bij elkaar zijn geweest en deze gesprekken gaan voornamelijk over de oorlog. Aan het eind overleed Anna en op dat moment had Lotte spijt dat ze nooit had gezegd wat Anna zo graag uit haar mond wilde horen: ik begrijp je en ik zie je als zus.
In dit boek wordt tussen Anna en Lotte veel gesproken over hun leven vanaf hun zesde jaar, hierbij vertelde Lotte veel vanuit het Nederlandse oogpunt en Anna vanuit het Duitse. Hierdoor gaat het vaak over de verschillen en overeenkomsten tussen Duitsland en Nederland tijdens de oorlog, hoe de mensen hebben gehandeld tijdens de oorlog, hoe ze erover denken en dachten en hoe hun leven nu is. Het thema is dan ook de verhoudingen tussen Duitsland en Nederland. Er zijn vaak hoogoplopende gesprekken tussen de tweeling, deze gesprekken gaan eigenlijk altijd over de oorlog. ‘‘Jullie wijzen maar, met je beschuldigende vinger,’ zei Anna bits, ‘dat doen jullie nou al vijfenveertig jaar, dat is maar makkelijk. Waarom heeft het Duitse volk het laten gebeuren, roepen jullie. Maar ik draai het om en vraag: waarom hebben jullie, in het Westen, het laten gebeuren?’ ‘‘De Duitse emigranten in Frankrijk, in Engeland, in Amerika, hebben gewaarschuwd. Niemand luisterde. Waarom hebben ze die idioot niet gestopt toen het nog kon? Waarom hebben ze ons aan ons lot overgelaten, overgeleverd aan een dictator?’ ‘Straks hebben wij het nog gedaan!’ ‘Waarom, dat vraag ik.’’ (blz. 137). Volgens mij hoopt de lezer dat het tussen Anna en Lotte allemaal goed komt, waarschijnlijk is dat ook de bedoeling van de schrijfster. Als je nog verder denkt kan je denken dat deze hereniging symbool staat tussen een verzoening tussen Nederland en Duitsland.
Er zijn meerdere motieven in dit boek bijvoorbeeld de vele gesprekken tussen de twee zussen die steeds weer terugkomen, hierbij kom je ze altijd tegen als ze aan het wandelen zijn of in een cafeetje. In deze gesprekken komt steeds naar voren dat het enige is wat Anna wil is haar zus overtuigen. En Lotte zit vol haat en wil er niets van weten, maar uiteindelijk verandert dit, dan heeft Anna haar doel bereikt en heeft ze Lotte overtuigd van haar gelijk.
De spanning wordt opgebouwd in dit boek door de vele gesprekken van Lotte en Anna die wel erg vaak hoog oplopen. Je gaat hierdoor wel beter nadenken over de situatie waar ze beiden in verkeren. Anna probeert steeds Lotte te overtuigen, terwijl Lotte alleen maar haat voelt, of wil voelen. Bij elk gesprek tussen de twee wil je weten of Anna deze keer haar zus wél kan overtuigen van haar gelijk. Uiteindelijk heeft Anna Lotte al overtuigd, maar dan is het te laat, Anna is overleden. ‘Waarom was zij al die tijd blijven steken in de houding van verzet die ze al aan het begin had aangenomen? Hoewel ze allengs meer en meer begrip voor Anna had gekregen, en sympathie, was ze moedwillig, halsstarrig, blijven steken in ongenaakbaarheid.’ (blz. 403). Dit verhaal is geschreven vanuit de alwetende vertelsituatie, maar kijkt meestal mee door de ogen van Lotte.
Vergelijking: Beide boeken horen bij het thema oorlog, maar zijn allebei totaal verschillend uitgewerkt. Een overeenkomst tussen de twee boeken is dat het allebei een beetje over schuld gaat. In ‘De aanslag’ gaat het over de schuld van wie is er aansprakelijk voor de dood en het verbranden van het huis van de familie Steenwijk. Bij ‘De tweeling’ is het toch een beetje anders, Lotte geeft het Duitse volk de schuld van de oorlog, terwijl Anna dit steeds tegen probeert te gaan. Maar de schuld is belangrijker in ‘De aanslag’ dan in ‘De tweeling’.
Een duidelijk verschil is dat ‘wie is de schuldige?’ bij ‘De aanslag’ echt het belangrijkste is in het boek, terwijl het bij ‘De tweeling’ draait om de verschillen van de opvoeding tussen een Nederlands en een Duits meisje.
Er zitten ook verschillen in de spanningopbouw. Bij ‘De aanslag’ zit de spanning vooral in de onwetendheid van de lezer, je komt steeds ietsje meer te weten over de aanslag en dat houdt het spannend. In het boek ‘De tweeling’ gaat het meer om de onzekerheid. Als er weer een gesprek is tussen Anna en Lotte wil je weten wie er gaat ‘winnen’.
Beoordeling: Ik vond het boek ‘De aanslag’ een erg mooi boek. Het was vaak erg spannend en daardoor ook aangrijpend, dat kwam doordat je heel erg met de hoofdpersoon kon meeleven en in hem kon verplaatsen. Je kunt bij dit boek je eigen mening vormen: wie is er schuldig en wie niet? Eigenlijk heeft elke gebeurtenis wel iets te maken met de aanslag aan het begin van het boek. Ook kleine details van het boek komen later nog eens terug en heeft eigenlijk veel te maken met de aanslag, dat vond ik heel intrigerend. Ik vond het ook heel apart hoe het thema oorlog was uitgewerkt. Het ging eigenlijk niet over de oorlog maar over het leven erna en dat vond ik wel interessant.
Bij ‘De tweeling’ was het net andersom, dit boek vond ik saai en langdradig. In de dialogen vind ik het nog wel meevallen, maar als ze weer terugblikken op bepaalde gebeurtenissen dan verdwijnt de dialoog en is het alleen maar een gebeurtenis, die niet erg interessant en pakkend. Ik denk dat het leuker en aangrijpender zou zijn als er tijdens een vertelling van een gebeurtenis een reactie van de ander zou worden beschreven, dat zorgt voor meer afwisseling.
Ik ben erg benieuwd naar de twee verfilmingen en ik ga ze zeker bekijken!
De twee boeken die ik gelezen heb in het thema oorlog zijn de ‘De aanslag’ en ‘De tweeling’. ‘De aanslag’ is geschreven door Harry Mulisch. Hij is geboren op 29 juli 1927 in Haarlem en hij is van Tsjechisch-Hongaars-Oostenrijkse afkomst. Zijn debuut was de roman ‘Archibald Strohalm’ dat hij in 1952 uitgaf en waarvoor hij de Reina Prinsen Geerligsprijs ontving.
‘De tweeling’ is geschreven door Tessa de Loo, eigenlijke naam is Tineke Duyvené de Wit. Zij is geboren op 15 oktober 1946 in Bussum, maar woont nu in Portugal. Haar debuut was in 1983 met ‘De meisjes van de suikerfabriek’. Het genre waarin Tessa de Loo veel schrijft is roman en verhalen.
In dit boek gaat het eigenlijk meer over het leven ná de oorlog dan over de oorlog zelf. Het thema is schuld, de vraag die dan ook steeds terugkomt is: wie kan je nou aansprakelijk stellen voor de dood van de ouders en broer van Anton en voor het verbranden van het huis? Zijn het de Duitsers die daadwerkelijk de schoten hebben gelost, zoals de vrouw in de cel zei? ‘Ze zullen je misschien van alles wijs proberen te maken, maar je moet nooit vergeten dat het de moffen zijn, die jouw huis in brand hebben gestoken. Wie het gedaan heeft, heeft het gedaan, en niet iemand anders.’ (blz. 38). Of zijn het de buren, familie Korteweg, die het lichaam voor hun huis hebben gesleept? ‘Korteweg greep Ploeg bij zijn schouders, Karin pakte hem bij de laarzen, en even later begonnen zij hem weg te trekken, Karin achteruitlopend.’ ‘‘Ze hebben hem voor ons huis neergelegd, die schoften!’ riep Peter’ (blz. 24).
Het boek heeft een hechte structuur, want alles wat Anton doet of meemaakt hangt samen met de bewuste aanslag in januari 1945. Dit zijn dan ook motieven, een steeds terugkerend aspect is de aanslag. Alles wat Anton doet en wat hem overkomt, heeft altijd direct of indirect met de aanslag te maken. Nog een motief is het lot. Steeds komt dat weer terug, als er weer iets gebeurd dat met de aanslag te maken heeft, spreekt Anton over het lot.
In het boek wordt de spanning opgebouwd doordat je steeds iets meer komt te weten over de aanslag en wat er die avond is gebeurd. Soms wil je aan het begin van het boek iets weten en daar kom je dan vervolgens aan het einde van het boek achter. ‘Laten we er niet omheen draaien. Jij wilt het kwijt en ik wil het horen. Wat is er die avond precies gebeurd?’ (blz. 193). Dit verhaal is geschreven vanuit de alwetende vertelsituatie, maar kijkt aldoor mee met Anton.
De tweeling: De ouders van Lotte en Anna stierven kort na elkaar toen zij zes jaar waren. Lotte kwam in een communistisch gezin van een neef van haar vader in Nederland terecht, en Anna bleef in Duitsland bij haar oom en tante op het platteland. Na zo’n zeventig jaar komen Lotte en Anna elkaar weer tegen in een kuuroord in Spa. Ze zijn allebei erg verschillend opgevoed en daardoor hebben ze allebei een totaal andere kijk op de oorlog. Ze bespreken de zeventig jaar dat ze niet bij elkaar zijn geweest en deze gesprekken gaan voornamelijk over de oorlog. Aan het eind overleed Anna en op dat moment had Lotte spijt dat ze nooit had gezegd wat Anna zo graag uit haar mond wilde horen: ik begrijp je en ik zie je als zus.
In dit boek wordt tussen Anna en Lotte veel gesproken over hun leven vanaf hun zesde jaar, hierbij vertelde Lotte veel vanuit het Nederlandse oogpunt en Anna vanuit het Duitse. Hierdoor gaat het vaak over de verschillen en overeenkomsten tussen Duitsland en Nederland tijdens de oorlog, hoe de mensen hebben gehandeld tijdens de oorlog, hoe ze erover denken en dachten en hoe hun leven nu is. Het thema is dan ook de verhoudingen tussen Duitsland en Nederland. Er zijn vaak hoogoplopende gesprekken tussen de tweeling, deze gesprekken gaan eigenlijk altijd over de oorlog. ‘‘Jullie wijzen maar, met je beschuldigende vinger,’ zei Anna bits, ‘dat doen jullie nou al vijfenveertig jaar, dat is maar makkelijk. Waarom heeft het Duitse volk het laten gebeuren, roepen jullie. Maar ik draai het om en vraag: waarom hebben jullie, in het Westen, het laten gebeuren?’ ‘‘De Duitse emigranten in Frankrijk, in Engeland, in Amerika, hebben gewaarschuwd. Niemand luisterde. Waarom hebben ze die idioot niet gestopt toen het nog kon? Waarom hebben ze ons aan ons lot overgelaten, overgeleverd aan een dictator?’ ‘Straks hebben wij het nog gedaan!’ ‘Waarom, dat vraag ik.’’ (blz. 137). Volgens mij hoopt de lezer dat het tussen Anna en Lotte allemaal goed komt, waarschijnlijk is dat ook de bedoeling van de schrijfster. Als je nog verder denkt kan je denken dat deze hereniging symbool staat tussen een verzoening tussen Nederland en Duitsland.
Er zijn meerdere motieven in dit boek bijvoorbeeld de vele gesprekken tussen de twee zussen die steeds weer terugkomen, hierbij kom je ze altijd tegen als ze aan het wandelen zijn of in een cafeetje. In deze gesprekken komt steeds naar voren dat het enige is wat Anna wil is haar zus overtuigen. En Lotte zit vol haat en wil er niets van weten, maar uiteindelijk verandert dit, dan heeft Anna haar doel bereikt en heeft ze Lotte overtuigd van haar gelijk.
De spanning wordt opgebouwd in dit boek door de vele gesprekken van Lotte en Anna die wel erg vaak hoog oplopen. Je gaat hierdoor wel beter nadenken over de situatie waar ze beiden in verkeren. Anna probeert steeds Lotte te overtuigen, terwijl Lotte alleen maar haat voelt, of wil voelen. Bij elk gesprek tussen de twee wil je weten of Anna deze keer haar zus wél kan overtuigen van haar gelijk. Uiteindelijk heeft Anna Lotte al overtuigd, maar dan is het te laat, Anna is overleden. ‘Waarom was zij al die tijd blijven steken in de houding van verzet die ze al aan het begin had aangenomen? Hoewel ze allengs meer en meer begrip voor Anna had gekregen, en sympathie, was ze moedwillig, halsstarrig, blijven steken in ongenaakbaarheid.’ (blz. 403). Dit verhaal is geschreven vanuit de alwetende vertelsituatie, maar kijkt meestal mee door de ogen van Lotte.
Vergelijking: Beide boeken horen bij het thema oorlog, maar zijn allebei totaal verschillend uitgewerkt. Een overeenkomst tussen de twee boeken is dat het allebei een beetje over schuld gaat. In ‘De aanslag’ gaat het over de schuld van wie is er aansprakelijk voor de dood en het verbranden van het huis van de familie Steenwijk. Bij ‘De tweeling’ is het toch een beetje anders, Lotte geeft het Duitse volk de schuld van de oorlog, terwijl Anna dit steeds tegen probeert te gaan. Maar de schuld is belangrijker in ‘De aanslag’ dan in ‘De tweeling’.
Er zitten ook verschillen in de spanningopbouw. Bij ‘De aanslag’ zit de spanning vooral in de onwetendheid van de lezer, je komt steeds ietsje meer te weten over de aanslag en dat houdt het spannend. In het boek ‘De tweeling’ gaat het meer om de onzekerheid. Als er weer een gesprek is tussen Anna en Lotte wil je weten wie er gaat ‘winnen’.
Beoordeling: Ik vond het boek ‘De aanslag’ een erg mooi boek. Het was vaak erg spannend en daardoor ook aangrijpend, dat kwam doordat je heel erg met de hoofdpersoon kon meeleven en in hem kon verplaatsen. Je kunt bij dit boek je eigen mening vormen: wie is er schuldig en wie niet? Eigenlijk heeft elke gebeurtenis wel iets te maken met de aanslag aan het begin van het boek. Ook kleine details van het boek komen later nog eens terug en heeft eigenlijk veel te maken met de aanslag, dat vond ik heel intrigerend. Ik vond het ook heel apart hoe het thema oorlog was uitgewerkt. Het ging eigenlijk niet over de oorlog maar over het leven erna en dat vond ik wel interessant.
Bij ‘De tweeling’ was het net andersom, dit boek vond ik saai en langdradig. In de dialogen vind ik het nog wel meevallen, maar als ze weer terugblikken op bepaalde gebeurtenissen dan verdwijnt de dialoog en is het alleen maar een gebeurtenis, die niet erg interessant en pakkend. Ik denk dat het leuker en aangrijpender zou zijn als er tijdens een vertelling van een gebeurtenis een reactie van de ander zou worden beschreven, dat zorgt voor meer afwisseling.
Ik ben erg benieuwd naar de twee verfilmingen en ik ga ze zeker bekijken!
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden