Adolf Hitler
Jeugd Adolf Hitler werd geboren in 1889 in het kleine plaatsje Braunau Am Inn. Toen Adolf 3 jaar was verhuisden ze naar Duitsland.Ongeveer toen Adolf 13 a 14 was stierf vader Hitler. Toen ging het niet goed meer met Adolf
Hij deed zo slecht zijn best dat hij van school werd getrapt. Toen hij 16 was wil
de hij kunstschilder worden. Daarvoor moest je 18 zijn dus dat ging nog niet door. 2 jaar lang lummelde hij bij zijn moeder rond. Wenen Op zijn 18e ging Adolf naar Wenen
Hij schreef zich in.
Maar toen hij zijn tekeningen liet zien, werd hij afgekeurd omdat hij niet goed kon tekenen.
Adolf bleef in Wenen en ging dus niet terug naar zijn moeder.
Hij huurde een kamertje met een vriend die muziek studeerde.
Maar een jaar later werd hij op straat gezet wegens huurschuld.
Hij zwierf door de stad en daar hoorde hij van veel mensen dat de Joden de armoe die er heerste veroorzaakt
hadden. Daar was Adolf het mee eens, hij geloofde die praatjes. München In 1913 verhuisde Adolf naar München, hij ging bij het leger. In München huurde hij een zolderkamertje en hij leefde nog steeds van weinig geld. Kort daarna brak de eerste Wereldoorlog uit die duurde tot 1918. Duitsland had de oorlog verloren. Twee partijen Na deze oorlog kreeg Duitsland twee partijen, de Socialisten en de Nationalisten. De Socialisten denken in het algemeen aan iedereen, dus alle bevolkingsgroepen, en de Nationalisten denken
als het maar met ons land goed gaat, de rest boeit niet. Adolf was een Nationalist. Hij en zijn partij wilde alleen maar wraak op het verlies van de oorlog en heel grote stukken land. Tussen beide partijen waren veel rellen. Zo kwam Hitler op een dag bij een vergadering van de Duitse Arbeiders Partij die een hekel hadden aan Joden en Zigeuners. Hitler werkte zo hard voor de partij dat hij ontslag moest nemen van het leger. Er kwamen steeds meermensen bij de partij. Het kreeg een andere naam. De Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij. De N.S.D.A.P. Na twee jaar werd Hitler leider van deze partij. Niet lang daarna waren er ongeveer 65000 leden. De partij had een eigen vlag (rood en midden in een witte cirkel met een zwart hakenkruis). Hitler maakte plannen om de regering af te zetten. De volgende dag liep de partij door de straten. Op een gegeven moment klonk een schot Een minuut later waren er 19 doden en talloze waren gewond geraakt. Een paar dagen later werd Hitler opgepakt. Hij kreeg 5 jaar cel, maar hoefde zijn straf maar 1 jaar uit te oefenen. In de gevangenis schreef Hitler een boek Het heette 'Mein Kampf (mijn strijd). Er stond in dat joden slecht waren. Het boek werd door veel mensen gekocht. De presidentsverkiezingen
In 1932 moest er een nieuwe president gekozen worden. Er waren 2 kandidaten, Von Hindenburg en Adolf
Hitler. Maar Hitler verloor.
In 1934 stierf Von Hindenburg en Hitler werd president met 90% van de stemmen. In 1939 begon voor ommige landen de 2e wereldoorlog. Totaal had Hitler 21 landen in bezit.
De 5 grootste slagen
De slag om El-Alamein
De Slag bij El-Alamein was de beslissende slag in de Noord-Afrikaanse veldtocht tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het achtste Britse leger, onder leiding van Generaal Montgomery, dwong het leger van de As-machten, onder leiding van veldmaarschalk Rommel, zich terug te trekken uit Egypte en Libië.
De slag om Engeland
De Slag om Engeland was een lucht strijd, die plaatsvond van 8 augustus tot en met 31 oktober 1940, tussen de Britse Royal Air Force en de Duits Luftwaffe.
De Duitsers probeerden met hun aanvallen de defensieve krachten en moraal van de Engelsen te breken alvorens het land binnen te vallen.
De strijdkrachten van de Luftwaffe waren groter in aantal dan die van de Royal Air Force, maar de Royal Air Force was tactisch en technisch sterker.
De Duitsers bombardeerden eerst schepen en havens, daarna luchthavens, industriële doelen en tot slotte Londen.
De dag aanvallen bleken te kostbaar en daarom schakelde Duitsland over op nachtelijke aanvallen.
Uiteindelijk had Engeland 900 vliegtuigen in de strijd verloren en Duitsland 2300, waarna Duitsland de strijd opgaf.
De Slag in de Koraal Zee
De Slag in de Koraal Zee is een slag tussen de marine van de V.S. en Japan.
Deze vond plaats van 4 t/m 8 mei 1942.
De slag werd gevochten door vliegtuigen vanaf vliegdekschepen en was de eerste marineslag waarin de oorlogsschepen elkaar niet zagen.
Tijdens de Slag in de Koraal Zee werden grootste verliezen geleden door de V.S., maar de opruk van Japan naar Nieuw Guinea werd door de slag een halt toegeroepen.
De Slag bij Midway
De Slag bij Midway was een lucht- en zeeslag, die begin juni 1942 plaatsvond.
Het begon met een Amerikaanse aanval op een Japanse strijdkrachten die het eiland Midway in de Pacifische Oceaan naderden.
De slag was beslissend voor de Amerikaanse overheersing van het Pacifische gebied.
De Slag bij Stalingrad
De Slag bij Stalingrad was de beslissende slag, van augustus 1942 t/m februari 1943, in de omgeving van Stalingrad, het huidige Volgograd, plaats had.
Een uit 500000 personen bestaand Duits leger onder leiding van Von Paulus omsingelde Stalingrad op 14 september 1942, maar werd begin 1943 zelf omcirkeld door een Russisch leger onder leiding van Zhukov.
Het was een gevoelig verlies dat de Duitsers hier leden.
Niet enkel werd de belegering van Stalingrad een halt toe geroepen, maar het was bovenal een psychologische klap die de Nazi's opliepen.
De jodenvervolging in Nederland
In 1940 woonden er ruim 160.000 joden in ons land. Hieronder bevonden zich zo'n 22.000 vluchtelingen uit Duitsland. Op een totale bevolking van ruim negen miljoen maakte dit Nederland tot een land met een groot aantal joodse medeburgers. Desondanks speelde het anti-semitisme geen rol van betekenis in de Nederlandse politiek. Zelfs de nationaal-socialistische NSB was aanvankelijk niet anti-semitisch. Vanaf 1935 radicaliseerde de NSB en nam ze een anti-joodse houding aan. In 1940 speelde de partij van Mussert echter geen rol meer in de nationale politiek. Bij de verkiezingen in 1937 en 1939 behaalde de NSB niet meer dan vier procent van de stemmen.
Met de Duitse inval kreeg Nederland ook het ‘jodenprobleem’ opgedrongen. Vrij snel na de capitulatie op 15 mei 1940 werden de eerste anti-joodse maatregelen uitgevaardigd. Zo mochten vanaf 1 juli 1940 geen joden meer lid zijn van de Luchtbeschermingsdienst. In snel tempo werd een systeem opgebouwd om het mogelijk te maken de joden op te pakken en te deporteren.
De bezetter trof in Nederland een goed georganiseerde persoonsregistratie aan, waardoor het relatief eenvoudig werd om systematisch mensen op te sporen en op te pakken. Het systeem werd bovendien nog met veel ijver geperfectioneerd door het fanatieke hoofd van de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters, J.L. Lentz. Zie hierover het artikel: het persoonsbewijs.
VERPLICHTE AANMELDING
Op 10 februari 1941 vaardigde Rijkscommissaris Seyss-Inquart een verordening uit waarin werd bepaald dat ‘degene die geheel of gedeeltelijk van joodsche bloede zijn en hun verblijf hebben in het bezette Nederlandsche gebied" zich moesten aanmelden. Dit betekende dat iedereen met tenminste één joodse voorouder zich moest vervoegen bij het gemeentehuis (in Amsterdam bij de Joodsche Raad voor Amsterdam). Als men zich had aangemeld, werd een zogenaamd ‘Bewijs van Aanmelding’ verstrekt.
Wie denkt dat dit bewijs gratis werd overhandigd, heeft het mis. De Nederlandse overheid verdiende geld aan deze maatregel, want men moest één gulden leges betalen. De helft van dit bedrag kwam in de kas van de gemeente, de andere helft werd overgemaakt naar de Rijksinspectie van de bevolkingsregisters, een Nederlandse ambtelijke dienst verantwoordelijk voor de persoonsregistratie. Om de betreffende persoon later nog eens te herinneren aan deze discriminerende maatregel, werd een speciale kwitantie ontworpen. Middels een standaardtekst verklaarde de burgemeester van de woonplaats dat hij één gulden had ontvangen ‘wegens leges, verschuldigd voor de uitreiking van 1 aanmeldingsbewijs ingevolge de verordening 6/1941 betreffende den aanmeldingsplicht voor personen van geheel of gedeeltelijk joodschen bloede’.
Door dit soort maatregelen en provocaties van nationaal-socialisten nam de spanning toe. Regelmatig kwam het tot ongeregeldheden waarbij zelfs dodelijke slachtoffers vielen. Als vergelding voor relletjes in Amsterdam werd op 22 en 23 februari 1941 de eerste razzia in Amsterdam gehouden. 400 joodse mannen werden opgepakt en gedeporteerd naar het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. In reactie hierop brak de februaristaking uit. Dit was de eerste grote demonstratie tegen de Duitse bezetter.
Ondertussen werden in 1941 steeds meer anti-joodse maatregelen afgekondigd. Zo werden bijvoorbeeld in maart de bedrijven van joodse eigenaren onder toezicht van een zogenaamde ‘Verwalter’ geplaatst. Hiermee ging de zeggenschap over het eigen bedrijf feitelijk verloren. In april moesten de joden hun radiotoestel inleveren. En vanaf begin juni mochten joden niet meer in badplaatsen, plantsoenen e.d. komen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de vele besluiten die afgekondigd werden.
HET PERSOONSBEWIJS
Ook een andere zeer belangrijke maatregel stamt uit 1941: de invoering van het Persoonsbewijs In april 1941 werd begonnen met de uitreiking van dit legitimatiebewijs. Alle ingezetenen ouder dan 14 jaar moesten zich hiermee kunnen legitimeren op straat. joden kregen twee grote J's op het Persoonsbewijs gestempeld. Hierdoor werd het voor deze bevolkingsgroep onmogelijk om bij controles haar achtergrond te verloochenen.
Eind 1941 begint de feitelijke deportatie als alle buitenlandse joden - waarvan de meeste Duitse vluchtelingen waren - zich moesten melden voor ‘vrijwillige emigratie’. En begin 1942 werd de eerste groep Nederlandse joden uit Amsterdam overgebracht naar speciale joodse werkkampen.
Om de deportatie te vergemakkelijken besloten de bezettingsautoriteiten begin 1942 dat alle joden uit een groot aantal gemeenten naar de Amsterdamse jodenwijk moesten verhuizen. Op 17 januari waren de joden uit Zaandam als eerste aan de beurt. Na 3 mei van dat jaar moesten de joden een gele jodenster op hun kleding dragen als zij zich op de openbare weg bevonden. Ook voor deze discriminerende stukjes stof moest worden betaald en de aanschaf ging bovendien van het kledingrantsoen af.
DEPORTATIE
Ondertussen waren de voorbereidingen voor de deportatie van de Nederlandse joden in een eindstadium gekomen. Op 26 juni 1942 kreeg de Joodschen Raad van Amsterdam van de bezetter te horen dat de joden gedeporteerd zouden worden en dat zij daarbij een rol diende te spelen. De Joodschen Raad zou de selectie moeten doen.
In juli 1942 werd het kamp Westerbork door de Duitsers ingericht als Polizeiliches Durchgangslager. In 1939 was dit kamp door de Nederlandse overheid opgericht om gevluchte Duitse joden onderdak te geven. Het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork was aanvankelijk berekend op 1800 inwoners. De Duitsers maakten dankbaar gebruik van deze voorziening. Zij gaven opdracht het kamp uit te breiden met nog 24 grote barakken voor in totaal 7200 personen. Hierdoor kwam de capaciteit van het kamp op 9000. De overige voorzieningen, b.v. bedden, waren echter volstrekt ontoereikend voor dit aantal. Bovendien lag er geen spoorweg naar het kamp. In de eerste periode moesten de gevangen dan ook 5 kilometer vanuit Hooghalen lopen. De Duitsers gaven opdracht aan de Nederlandse Spoorwegen om een aftakking te maken. Vanaf 2 november 1942 stopten de treinen in het kamp.
EERSTE RAZZIA
Op 11 juli 1942 protesteerden de Nederlandse kerken tegen de aangekondigde deportatie van de joden. Desondanks werd drie dagen later de eerste grote razzia gehouden op joden in Amsterdam-centrum en -zuid. De opgepakte joden werden direct overgebracht naar het Westerbork. Op 16 juli vertrok de eerste trein met Nederlandse joden vanuit het Drentse kamp naar Auschwitz. De ‘Endlösung der Judenfrage’ in ons land was feitelijk begonnen.
WESTERBORK
In Westerbork ging het leven zo goed en zo kwaad als het ging door. De families woonden in barakken bij elkaar en mannen en vrouwen deden er alles aan om een baantje te krijgen in de diverse werkplaatsen, de ziekenbarak en zelfs onder strikte bewaking buiten het kamp op boerderijen. Veel werd er in de werkplaatsen niet geproduceerd. Het werk was meer een afleiding voor de permanente dreiging om op transport te gaan dan een serieuze economische activiteit. Wie werk had, wist bovendien dat de kans om op transport gesteld te worden veel kleiner was. Binnen het kamp werd betaald met speciaal kampgeld. Dit werd verstrekt in ruil voor het geld dat de gevangenen meebrachten als zij het kamp binnenkwamen. Hiermee kon onder andere worden betaald in de kampwinkel en in het restaurant. Ondanks deze voorzieningen was het leven in Westerbork ronduit moeilijk. Het kamp was een belangrijk deel van de tijd overbevolkt. Zo waren er
op 3 oktober 1942 veertienduizend gevangen aanwezig en op het hoogtepunt zelfs zeventienduizend. Er ontstond dan ook een steeds groter gebrek aan voedsel, drinken en andere essentiële goederen. Bovendien leefden de bewoners continu in angst om op de transportlijst te worden geplaatst. De razzia’s en deportaties naar Westerbork duurden tot oktober 1943. Bij de laatste grote razzia in Amsterdam werden 10.000 personen opgepakt. Hieronder bevonden zich de voorzitters van de Joodschen Raad van Amsterdam. In Westerbork werden de deportaties voorbereid door de Joodse Orde Dienst. De Duitsers hadden dit sluw aangepakt: het waren de joden zelf die de transportlijsten samenstelden. De transporten naar de concentratie- en vernietigingskampen werden uitgevoerd met veewagons. In iedere wagon werden tussen de vijftig en zeventig personen vervoerd. Zieken, gehandicapten, ouderen, kinderen werden in de overvolle goederenwagons geperst. Zes jaar voor het begin van de deportaties was er in Amsterdam nog een proces gevoerd over de vraag of er 14 of 15 koeien in zulke wagons vervoerd mochten worden. De rechter veroordeelde een veehandelaar omdat hij één koe teveel in de wagon had geladen voor een ritje van Zutphen naar Amsterdam. Tijdens de bezetting liet de Nederlandse overheid zich echter weinig of niets gelegen liggen aan het lot van de joden, die op elkaar gepropt twee tot vijf dagen onderweg waren naar kampen in Oost-Europa. Van de ruim 100.000 Nederlandse joden die via Westerbork zijn gedeporteerd, is meer dan de helft naar Auschwitz overgebracht. Op 3 september 1944 vertrok de laatste van de in totaal 65 treinen vanuit Westerbork naar dit vernietigingskamp. Van de 60.026 gedeporteerden naar Auschwitz hebben slechts 1052 het overleefd. Naast Auschwitz vertrokken er ook treinen naar kampen als Sobibor - 19 treinen met ruim 34.000 joden, waarvan er slechts 19 het overleefden - en Theresienstadt - 9 treinen met bijna 5000 personen, waarvan er nog geen 2000 de oorlog overleefden. Bij de bevrijding op 12 april 1945 bevonden zich nog zo’n 900 gevangenen in Westerbork. Van de 140.000 joodse Nederlanders zijn er ongeveer 110.000 door de nazi’s vermoord. De NSB Nationaal-Socialistische Beweging, in 1931 opgericht door Anton Mussert, hoofdingenieur bij de Provinciale Waterstaat in Utrecht. De NSB had verschillende idealen, waardoor het hartstochtelijk verlang naar een leider, de verheerlijking van het ‘Germaanse ras’ en het tot stand brengen van een nationaal ‘volksbewustzijn’. Deze idealen leiden zowel tot het gevaarlijke antisemitisme (jodenhaat) als tot een belachelijke spraakgebruiken en vreemde ceremoniën. Mannelijke leden werden Kameraden genoemd en vrouwelijke leden werden Kameraadskes genoemd. Na een verkiezingssucces in 1935 daalde de populariteit van de beweging vrij snel om tijdens de oorlog een diepte punt te bereiken. Dit werd vooral veroorzaakt door de hulp die de NSB-ers de Nederland binnenvallende Duitse legers en door de hand- en spandiensten die de NSB-ers aan de Duitse bezetters verleende: propaganda, terreurdaden en verraad. Voor de jonge NSB-ers was er de naschoolse ‘club’ de Jeugdstorm. Mussert werd na de oorlog ter dood veroordeeld en gefusilleerd. Getto's en Concentratiekampen Getto's De joden werden uit hun steden en dorpen gedreven en bij elkaar gepropt. Soms met ongeveer
1 miljoen mensen ineen wijk net zo groot als Hilversum(b.v. Warschau). Zo'n stad met Joden
noemen ze getto's. Om het getto heen bouwden ze muren, zodat de joden er niet uit konden
komen. Sommige Joden gingen via de riolen de stad uit. Om de stad uit te gaan had je een
vergunning nodig. Er was extreme armoe en verschrikkelijke overbevolking en weinig water. Duizenden joden stierven door de honger en ziektes. Van hieruit werden ze per trein naar de concentratiekampen gebracht. Concentratiekampen De eerste concentratiekampen waren in Duitsland. Later kwamen in de gebieden die
Duitsland in bezit had ook concentratiekampen. Vooral in Polen.
Als men het kamp binnen kwam kreeg je een nummer En ze schreven je naam, je datum dat je
bent aangekomen en de datum van je dood op. Het nummer werd op hun arm getatoeëerd tenminste als je niet gelijk vergast werd. De straffen van de gevangenen waren zwaar één kleine overtreding en je werd dood
geschoten, doodgeknuppeld of door bewakingshonden doodgebeten. Er was weinig eten, sommige gevangenen sliepen met hun tienen in één bed. Vele gevangenen (vooral tweelingen) werden door doctoren gebruikt als proefkonijnen voor
hun experimenten en anderen moesten werken. HET VERZET Wat was het verzet in de Tweede Wereldoorlog? Dat was een groep mensen die tegen de Duitsers vochten. Ze vochten op een andere manier. Ze brachten voedselpakketten bij de onderduikers, deelde valse papieren uit, zodat je niet naar Duitsland hoefde om daar te werken en valse legitimatiebewijzen en illegale kranten. Ze moesten wapens hebben dus die werden van Duitsers afgepakt. Er werden ook voedselpakketten en wapens gedropt door de Engelsen. Ze moesten in opdracht van de Engelsen ook dingen bombarderen zoals spoorlijnen en Duitse tankers en wagens, dus kregen ze van de Engelsen granaten en springstof om een soort tijdbom van te maken. Waar werden de wapens van het verzet in Hilversum verstopt? Er was een kerk in Hilversum en bovenop die kerk was een afweergeschut van de Duitsers. In de kerk verstopten zij de wapens en de voedselpakketten. Er was ook een geheime radiokamer. De wapens werden onder een kansel in de kerk verstopt en de voedselpakketten werden in verschillende kamers verstopt. Op een dag wisten de Duitsers dat er voedsel in de kerk verstopt was. Het was verraden. De Duitsers kwamen toen met een hele groep de kerk binnenvallen en hadden al het eten gevonden, maar de wapens niet. Er waren toen twee mensen gearresteerd en gedood. De radiokamer hadden ze ook niet gevonden daar kon niemand komen ze hadden het helemaal dichtgespijkerd. Daar werd naar de Engelse radio geluisterd. Van het nieuws wat ze gehoord hadden maakten ze een krant. Leden van het verzet deelden de krant ’s avonds in de buurt uit. Het begin van het verzet. In het begin van de Tweede Wereldoorlog was er al vrij snel een groep mensen dat verzet bood. Alleen dan zonder wapens. Er was 1 keer in de week markt, daar werkten veel Joden. Toen kwam er elke keer een groep mannen van de NSB en die mishandelde daar de Joden. Er kwamen mensen bij elkaar die er wat aan wilde doen en die vormden toen een knokploeg op, (het verzet). Ze werden getraind in boksen, karate, judo en jiujitsu. Als dan de groep NSBers weer kwamen dan ging de knokploeg de Joden helpen. De Duitsers grepen pas in toen er in Amsterdam een NSBer was doodgeslagen. De Duitsers kwamen toen met een grote groep en die hadden machinegeweren en daar kon de knokploeg niet tegenop. Ze moesten dus ook wapens hebben. In het begin pakte ze de wapens van de Duitsers af. B.V. Er waren Duitsers in een kroeg of danszaal en die hingen hun wapens in de gang op, dus kon iemand van het verzet makkelijk die wapens pakken en snel ervandoor gaan. Ze brachten ook kranten rond. De radio was toen verboden, maar om toch te weten wat er aan de hand was luisterde het verzet naar de radio en maakte kranten en brachten die stiekem rond. Zo breidde het verzet zich uit.
G. van Rein.
G. van Rein is een man die in het verzet zat.Hij was toen net zestien jaar oud. Hij ging in het verzet doordat zijn vrienden werden opgepakt door de Duitsers en door wat hij zag wat de NSBers deden. In het begin mocht hij nog niet echt meedoen met het verzet, maar bracht wel illegale kranten rond. Hij wilde wel echt meedoen en dat deed hij ook. Hij heeft veel gedaan in het verzet.
Hij werd een keer aangehouden toen hij op weg was met een vriend naar Hoogland vlakbij Amersfoort. Ze werden aangehouden door twee Duitse bewakers en de bewakers vroegen wat ze hier deden. Ze zeiden dat ze eten gingen halen. En moesten hun bonnen laten zien, maar die hadden ze niet. De bewakers zeiden dan mogen jullie ook geen eten halen. Dus zeiden ze dat ze wel een bon bij zich hadden en in plaats van de bon te pakken pakten ze een pistool uit de houder die onder hun jassen onder hun oksel verstopt zat. Ze hielden de bewakers onder schot, maar wat moesten ze doen? Ze pakten hun wapens af en deden hun broekriemen af zodat ze de broeken omhoog moesten houden en stuurde hen de polder in en trapte de fietsen kapot en gooiden die in de sloot. De bewakers gingen niet terug naar hun kamp want hun wapens waren afgepakt en daar stonden zware straffen op.
Dus doken ze onder bij boeren.
Hij moest ook een keer samen met een vriend een hutkoffer vol met uniformen van de Duitsers en van de politie enz. Wegbrengen vanuit Hoogland naar Hilversum. Ze moesten het kanaal oversteken en dat kon op twee manieren via het pontje of via de brug. Bij de brug werd veel gecontroleerd en bij het pontje niet maar dat ging alleen een stuk langzamer. Ze gingen met het pontje en die keer waren er wel Duitsers bij het pontje. Weglopen had geen zin want de Duitsers hadden ze al gezien. Dus liepen ze gewoon door, toen vroeg een Duitser of het erg zwaar was en toen zeiden ze ja, waarop de Duitser hun hielp de koffer te tillen, daar kwamen ze goed vanaf.
Hoe de Duitsers om de tuin werden geleid.
De Duisters waren al vanaf 1943 aan het uitvissen waar de geallieerden (Amerikanen, Engelsen, Canadezen en nog vele anderen) eventueel zouden landen om Europa te bevrijden.
Engeland bedacht een plan om de Duitsers om de tuin te leiden.
De Engelsen gebruikten een dode man in een kolonelsuniform en met een onderzeeër werd dit lichaam even buiten Spanje in de zee gelegd. Aan zijn arm zat een ketting met een tas eraan waarin valse berichten zaten dat de invasie in het Nauw van Calais zou plaatsvinden. De Duitsers vonden het lichaam en lieten een grote troepenmacht samentrekken op de Noord-Franse kust.
Maar op 6 Juni 1944, D Day, (Beslissingsdag) was de invasie in Normandië, 150 km zuidelijker.
Dit tot verrassing van de Duiters.
Interview met:
Naam: Annie van Rinsem
Leeftijd: 71jaar
Vertel eerst even wat je voor en tijdens de 2e Wereldoorlog hebt meegemaakt. Toen in 1939 de mobilisatie uitbrak was ik een meisje van 8 jaar. Er werd een leger op de been gebracht dat betekende dat de militairen gehuisvestigd moesten worden. De militaire werden ingekwartierd bij de burgers. Wij krijgen inkwartiering in onze mooie boerderij. Er kwamen verschillende officieren bij ons, het was namelijk zo, de officieren werden in de mooie boerderij ondergebracht en de soldaten werden ondergebracht in grote schuren van de minder rijke boeren. In het leger werden geen auto’s maar paarden gebruikt. Ook deze werden verdeeld over de boerderijen. Iedere dag hield een dierenarts spreekuur. In April 1940 sloeg Hitler zijn eerste grote slag in het westen. Hij bezetten Denemarken en Noorwegen, en in de nacht van 9 tot 10 mei volgde de overrompeling van Nederland, België en Luxemburg. De bezetting zou 5 jaar duren. Is er in de tijd dat er werd ingekwartierd nog iets grappigs of iets spannends gebeurt? (Na heel lang nadenken.) De Duitsers waren er natuurlijk altijd op uit op mooie dingen of dingen die erg bruikbaar waren mee te nemen. Zo hadden wij een prachtige schimmel Het was een paard schitterend om te zien maar nogal schuw. De Duitsers gingen altijd achter dat paard aan. Hij rende van voor naar achter en als de Duitsers achter waren dan rend hij weer terug. Op een gegeven moment dachten Annie’s ouders van dit gaat een keer mis en ze verstopte het paard op een plek waar niemand kwam. Wat deden de geinkwartierde mannen eigenlijk als ze bij jullie waren? Dan gingen ze op de deel (het achterhuiswaar de koeien ’s winters verbleven) dat vonden ze nogal interessant dan gingen ze lekker met elkaar zitten kletsen. Ze bespraken ook dingen met elkaar waar wij kinderen dus eigenlijk geen nota van hadden. Tussen of in de middag gingen ze weg en kwamen ze met alle officieren in de buurt en gingen ze vergaderen. Daar hoorde je verder eigenlijk niks van. Jullie moesten de officieren toch ook te eten geven
Ja, daar werd je ook voor betaald. Er was èèn officier die altijd met ons mee at. De tafel werd keurig gedekt en hij kreeg allemaal bijzondere dingen zoals hagelslag en al die andere zoeten dingen. Kregen jullie extra voedsel bonnen om hem eten te geven? Nee, want die werden alleen maar in de hongerwinter gebruikt. Van hoelang tot hoelang bleven de ingekwartierden? 1 jaar van 1939-1940. Heeft u ook in een concentratiekamp gezeten? Nee gelukkig niet. Heeft u kennissen of familieleden die in de concentratiekampen hebben gezeten? Nee ook niet? Hoe reageerde jullie toen jullie hoorden dat de 2e wereldoorlog uitbrak? Er kwam vreselijk veel geronk aan en we gingen naar buiten en de lucht zag zwart van de vliegtuigen en voor ons kinderen was dat heel eng. Mijn ouders hadden het inmiddels al vernomen dat er oorlog zou uitbreken. Kende u iemand die in het verzet had gezeten zo ja weet u wat hij/zij deed? Ja hij bracht kranten rond dat deed hij `s avonds laat. Die krant heette Oranje…. nog wat. Hij is later niet opgepakt. Kunt u iets vertellen over voedsel. In de hongerwinter 1944-1945 was er een enorm gebrek aan voedsel. In de stad kwamen mensen bijna om van de honger, dus gingen ze naar de boeren. In ruil voor sieraden (vaak erfstukken en linnengoed) ruilde ze die voor voedsel bijv. groente spek aardappelen enz. Ze kwamen op fietsen met houten banden of kinderwagens vaak over slechte wegen.De boeren hadden genoeg te eten zuivelproducten, vlees, koren, fruit en groenten.En er werden bon kaarten uitgegeven voor voedsel. Door mensen uit de stad werden de vreemdste dingen gegeten zoals bloembollen. Er werden ook katten gegeten en `s nachts werden er bij ons ook kippen gestolen en konijnen uit onze konijnenhokken. Wat is evacuatie nu precies? Dit werd in de hongerwinter uitgeoefend. Als er mensen in een gevechtslinie woonden werden ze geëvacueerd, ze werden daar weggehaald en naar een andere plaats gebracht bijv. de Grebbenberg bij Rhenen was erg onveilig.Wij kregen ook een gedeelte van een gezin een jongen van 20 jaar en zijn broertjes van 8 en 10. Hun ouders zaten in de boerderij naast ons en de rest van de kinderen en boerderij verder.
Interview
Naam: Leo Schiffers
Leeftijd: 73 jaar
Woonplaats tijdens de oorlog: Hilversum
Als jullie tijdens de oorlog gewoon normaal deden en gewoon aan de regels hielden zou er niets gebeuren maar wat deden jullie anders, zodat je voor dat kon opgepakt worden? Ik ben 3 keer eten wezen halen, ik was oudste jongen thuis en we barste van de honger. Ik ben 3 keer op de fiets naar Zwolle gefietst en werd alle keren aangehouden en ze geloofde niet dat ik 16 was (ik was toen 15. Ik had een vals persoonsbewijs, 1 van de 3 keren moest ik ergens werken. Ik moest bij Bunschoten-Spakenburg kuilen graven voor vallen van de tanks, maar dat deed ik niet ik ben snel op de fiets gestapt en weggereden met het idee van ik krijg een kogel in mijn kont natuurlijk. Die moffen (zo noemt Leo ze misschien is dat verkeerd zegt hij zelf) even verderop dachten dat ik door mocht rijden. Dat zijn enge dingen. Of bijvoorbeeld reed ik bij Harderwijk, toen kwamen er een paar schietende Engelse vliegtuigen aanvliegen. Ik bleef gewoon staan en ineen keer trok een boer me weg en zei: mot je dood of zo. Ze wilden ook nog een keer mijn eten afnemen mijn eten afnemen toen ik daar langs de Vitus kerk, en ik werd aangehouden en ze wilden zien wat ik bij me had. Ik liet alles zien. Ik had wat rogge en wat brood en ik had ook een haan bij me toen hield hij een ander aan ik had het zooi in mijn tas gegooid en was weg gereden. Hoe lang deed je gemiddeld over de voedseltocht? 3 dagen
Heen en terug of allen heen? Nee ik denk wel heen en terug, ja. Waar bleef je overnachten? Ik werd altijd opgepikt door boeren en daar sliep ik dan op de hooizolder. Op een keer na, toen werd ik na achten opgepakt en naar de politie gebracht. Toen werd ik in een school ingeduwd waar allemaal evacués waren. Aan de ene kant van de zaal sliepen de vrouwen en aan de andere kant de mannen. Er zat wel een schotje tussen. Toen hadden ze ’s nachts nog mijn riem gestolen waar ook mijn portemonnee aanzat. Hadden jullie een Engelse radio? Ja, mijn moeder zat gewoon de radio te luisteren terwijl er moffen in de winkel stonden. We hadden ook een goeie radio maar die zat verstopt onder grond in de Alloisius school terwijl die moffen in de school zaten. Hoe reageerde jullie toen jullie hoorden dat de 2e wereldoorlog uitbrak? Ik vertel wel even hoe ik reageerde toen ik de eerste mof zag. Ik moest van mijn moeder bij Boerinneke (kaasboerin tegen over de vitus) kaas halen. Daar tegen over stond een Duitser met een stuk of 6 of 7 mensen erom heen. Hij moest kwartier maken d.w.z. dat hij ergens moest intrekken. Ik vond dat heel gek ik dacht waarom schieten ze hem niet lek. Dat vond ik heel raar. Hoe kwamen jullie aan voedsel? Dat was allemaal bonnenwerk. Het laatste jaar was het zelfs zo erg, je had wel bonnen maar geen eten meer. Melk was eigenlijk net wit water. Op het marktplein stonden tonnen met soep erin. Op een keer was ik zo boos op mijn moeder omdat ik 1½ uur heb staan wachten voor een pan soep. Dus ik ging naar huis en mijn moeder gaf ik de pan en toen kieperde ze die pan zo om en zei die rommel hoef ik niet. We hebben een hert op en een eekhoorn en 2 katten, het is niet leuk maar anders konden we niet overleven. En suikerbieten koeienvoer hé. Wat kwamen jullie op eten na ook nog te kort? Kleding, de meisjes maakten van verbandgaas bloesjes. En van stukken autoband maakten we schoen. Op het laatst was het echt lompenwerk. Heb je ook voor andere gewerkt? Er was bij ons in de straat een drukkerij. Op een dag komt die baas van de drukkerij naar mijn vader toe en zegt of hij zijn zoon mocht lenen (ik dus.) Die drukkerij had geen stroom meer dus hij had aan dat grote wiel een riem vast gemaakt en daaraan het achterwiel van een fiets. Dus ik moest 1 uur lang fietsen en daarna nog een uur en ik kreeg daar ƒ25,- voor en dat is nu al €100,- en een pak postpapier wat je nergens meer kon kopen. Met mijn 14e jaar vroeg een melkboer mij om hem te helpen. Ik ging toen melk uitventen met zo’n ketel langs de straten en met een bonnetje kreeg je een liter melk. Toen kwamen er 2 mannen met leren jassen aan, dat zijn dus controleurs. Toen namen ze een monster (met een pijpje dan halen ze daar wat melk uit en via een neting kunnen ze meten hoeveel vet erin zit.) Toen kwam ik terug bij die man in de zaak en daar stonden die 2 mannen bij die baas de ik tijdelijk had. Hij werd heel boos op mij want ik had zogenaamd water bij die melk gedaan. Maar daar was ik veel te onschuldig voor, ik wist van toeten noch blazen. Dus die rotzak had daar zoveel liter water bijgedaan zodat hij dan meer bonnen kreeg. Maar die mannen hadden volgens mij allang door dat ik dat niet gedaan had, want als ik moest liegen kreeg zo’n rode kop.
Jeugd Adolf Hitler werd geboren in 1889 in het kleine plaatsje Braunau Am Inn. Toen Adolf 3 jaar was verhuisden ze naar Duitsland.Ongeveer toen Adolf 13 a 14 was stierf vader Hitler. Toen ging het niet goed meer met Adolf
Hij deed zo slecht zijn best dat hij van school werd getrapt. Toen hij 16 was wil
de hij kunstschilder worden. Daarvoor moest je 18 zijn dus dat ging nog niet door. 2 jaar lang lummelde hij bij zijn moeder rond. Wenen Op zijn 18e ging Adolf naar Wenen
hadden. Daar was Adolf het mee eens, hij geloofde die praatjes. München In 1913 verhuisde Adolf naar München, hij ging bij het leger. In München huurde hij een zolderkamertje en hij leefde nog steeds van weinig geld. Kort daarna brak de eerste Wereldoorlog uit die duurde tot 1918. Duitsland had de oorlog verloren. Twee partijen Na deze oorlog kreeg Duitsland twee partijen, de Socialisten en de Nationalisten. De Socialisten denken in het algemeen aan iedereen, dus alle bevolkingsgroepen, en de Nationalisten denken
als het maar met ons land goed gaat, de rest boeit niet. Adolf was een Nationalist. Hij en zijn partij wilde alleen maar wraak op het verlies van de oorlog en heel grote stukken land. Tussen beide partijen waren veel rellen. Zo kwam Hitler op een dag bij een vergadering van de Duitse Arbeiders Partij die een hekel hadden aan Joden en Zigeuners. Hitler werkte zo hard voor de partij dat hij ontslag moest nemen van het leger. Er kwamen steeds meermensen bij de partij. Het kreeg een andere naam. De Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij. De N.S.D.A.P. Na twee jaar werd Hitler leider van deze partij. Niet lang daarna waren er ongeveer 65000 leden. De partij had een eigen vlag (rood en midden in een witte cirkel met een zwart hakenkruis). Hitler maakte plannen om de regering af te zetten. De volgende dag liep de partij door de straten. Op een gegeven moment klonk een schot Een minuut later waren er 19 doden en talloze waren gewond geraakt. Een paar dagen later werd Hitler opgepakt. Hij kreeg 5 jaar cel, maar hoefde zijn straf maar 1 jaar uit te oefenen. In de gevangenis schreef Hitler een boek Het heette 'Mein Kampf (mijn strijd). Er stond in dat joden slecht waren. Het boek werd door veel mensen gekocht. De presidentsverkiezingen
In 1932 moest er een nieuwe president gekozen worden. Er waren 2 kandidaten, Von Hindenburg en Adolf
op 3 oktober 1942 veertienduizend gevangen aanwezig en op het hoogtepunt zelfs zeventienduizend. Er ontstond dan ook een steeds groter gebrek aan voedsel, drinken en andere essentiële goederen. Bovendien leefden de bewoners continu in angst om op de transportlijst te worden geplaatst. De razzia’s en deportaties naar Westerbork duurden tot oktober 1943. Bij de laatste grote razzia in Amsterdam werden 10.000 personen opgepakt. Hieronder bevonden zich de voorzitters van de Joodschen Raad van Amsterdam. In Westerbork werden de deportaties voorbereid door de Joodse Orde Dienst. De Duitsers hadden dit sluw aangepakt: het waren de joden zelf die de transportlijsten samenstelden. De transporten naar de concentratie- en vernietigingskampen werden uitgevoerd met veewagons. In iedere wagon werden tussen de vijftig en zeventig personen vervoerd. Zieken, gehandicapten, ouderen, kinderen werden in de overvolle goederenwagons geperst. Zes jaar voor het begin van de deportaties was er in Amsterdam nog een proces gevoerd over de vraag of er 14 of 15 koeien in zulke wagons vervoerd mochten worden. De rechter veroordeelde een veehandelaar omdat hij één koe teveel in de wagon had geladen voor een ritje van Zutphen naar Amsterdam. Tijdens de bezetting liet de Nederlandse overheid zich echter weinig of niets gelegen liggen aan het lot van de joden, die op elkaar gepropt twee tot vijf dagen onderweg waren naar kampen in Oost-Europa. Van de ruim 100.000 Nederlandse joden die via Westerbork zijn gedeporteerd, is meer dan de helft naar Auschwitz overgebracht. Op 3 september 1944 vertrok de laatste van de in totaal 65 treinen vanuit Westerbork naar dit vernietigingskamp. Van de 60.026 gedeporteerden naar Auschwitz hebben slechts 1052 het overleefd. Naast Auschwitz vertrokken er ook treinen naar kampen als Sobibor - 19 treinen met ruim 34.000 joden, waarvan er slechts 19 het overleefden - en Theresienstadt - 9 treinen met bijna 5000 personen, waarvan er nog geen 2000 de oorlog overleefden. Bij de bevrijding op 12 april 1945 bevonden zich nog zo’n 900 gevangenen in Westerbork. Van de 140.000 joodse Nederlanders zijn er ongeveer 110.000 door de nazi’s vermoord. De NSB Nationaal-Socialistische Beweging, in 1931 opgericht door Anton Mussert, hoofdingenieur bij de Provinciale Waterstaat in Utrecht. De NSB had verschillende idealen, waardoor het hartstochtelijk verlang naar een leider, de verheerlijking van het ‘Germaanse ras’ en het tot stand brengen van een nationaal ‘volksbewustzijn’. Deze idealen leiden zowel tot het gevaarlijke antisemitisme (jodenhaat) als tot een belachelijke spraakgebruiken en vreemde ceremoniën. Mannelijke leden werden Kameraden genoemd en vrouwelijke leden werden Kameraadskes genoemd. Na een verkiezingssucces in 1935 daalde de populariteit van de beweging vrij snel om tijdens de oorlog een diepte punt te bereiken. Dit werd vooral veroorzaakt door de hulp die de NSB-ers de Nederland binnenvallende Duitse legers en door de hand- en spandiensten die de NSB-ers aan de Duitse bezetters verleende: propaganda, terreurdaden en verraad. Voor de jonge NSB-ers was er de naschoolse ‘club’ de Jeugdstorm. Mussert werd na de oorlog ter dood veroordeeld en gefusilleerd. Getto's en Concentratiekampen Getto's De joden werden uit hun steden en dorpen gedreven en bij elkaar gepropt. Soms met ongeveer
1 miljoen mensen ineen wijk net zo groot als Hilversum(b.v. Warschau). Zo'n stad met Joden
noemen ze getto's. Om het getto heen bouwden ze muren, zodat de joden er niet uit konden
komen. Sommige Joden gingen via de riolen de stad uit. Om de stad uit te gaan had je een
vergunning nodig. Er was extreme armoe en verschrikkelijke overbevolking en weinig water. Duizenden joden stierven door de honger en ziektes. Van hieruit werden ze per trein naar de concentratiekampen gebracht. Concentratiekampen De eerste concentratiekampen waren in Duitsland. Later kwamen in de gebieden die
bent aangekomen en de datum van je dood op. Het nummer werd op hun arm getatoeëerd tenminste als je niet gelijk vergast werd. De straffen van de gevangenen waren zwaar één kleine overtreding en je werd dood
geschoten, doodgeknuppeld of door bewakingshonden doodgebeten. Er was weinig eten, sommige gevangenen sliepen met hun tienen in één bed. Vele gevangenen (vooral tweelingen) werden door doctoren gebruikt als proefkonijnen voor
hun experimenten en anderen moesten werken. HET VERZET Wat was het verzet in de Tweede Wereldoorlog? Dat was een groep mensen die tegen de Duitsers vochten. Ze vochten op een andere manier. Ze brachten voedselpakketten bij de onderduikers, deelde valse papieren uit, zodat je niet naar Duitsland hoefde om daar te werken en valse legitimatiebewijzen en illegale kranten. Ze moesten wapens hebben dus die werden van Duitsers afgepakt. Er werden ook voedselpakketten en wapens gedropt door de Engelsen. Ze moesten in opdracht van de Engelsen ook dingen bombarderen zoals spoorlijnen en Duitse tankers en wagens, dus kregen ze van de Engelsen granaten en springstof om een soort tijdbom van te maken. Waar werden de wapens van het verzet in Hilversum verstopt? Er was een kerk in Hilversum en bovenop die kerk was een afweergeschut van de Duitsers. In de kerk verstopten zij de wapens en de voedselpakketten. Er was ook een geheime radiokamer. De wapens werden onder een kansel in de kerk verstopt en de voedselpakketten werden in verschillende kamers verstopt. Op een dag wisten de Duitsers dat er voedsel in de kerk verstopt was. Het was verraden. De Duitsers kwamen toen met een hele groep de kerk binnenvallen en hadden al het eten gevonden, maar de wapens niet. Er waren toen twee mensen gearresteerd en gedood. De radiokamer hadden ze ook niet gevonden daar kon niemand komen ze hadden het helemaal dichtgespijkerd. Daar werd naar de Engelse radio geluisterd. Van het nieuws wat ze gehoord hadden maakten ze een krant. Leden van het verzet deelden de krant ’s avonds in de buurt uit. Het begin van het verzet. In het begin van de Tweede Wereldoorlog was er al vrij snel een groep mensen dat verzet bood. Alleen dan zonder wapens. Er was 1 keer in de week markt, daar werkten veel Joden. Toen kwam er elke keer een groep mannen van de NSB en die mishandelde daar de Joden. Er kwamen mensen bij elkaar die er wat aan wilde doen en die vormden toen een knokploeg op, (het verzet). Ze werden getraind in boksen, karate, judo en jiujitsu. Als dan de groep NSBers weer kwamen dan ging de knokploeg de Joden helpen. De Duitsers grepen pas in toen er in Amsterdam een NSBer was doodgeslagen. De Duitsers kwamen toen met een grote groep en die hadden machinegeweren en daar kon de knokploeg niet tegenop. Ze moesten dus ook wapens hebben. In het begin pakte ze de wapens van de Duitsers af. B.V. Er waren Duitsers in een kroeg of danszaal en die hingen hun wapens in de gang op, dus kon iemand van het verzet makkelijk die wapens pakken en snel ervandoor gaan. Ze brachten ook kranten rond. De radio was toen verboden, maar om toch te weten wat er aan de hand was luisterde het verzet naar de radio en maakte kranten en brachten die stiekem rond. Zo breidde het verzet zich uit.
Leeftijd: 71jaar
Vertel eerst even wat je voor en tijdens de 2e Wereldoorlog hebt meegemaakt. Toen in 1939 de mobilisatie uitbrak was ik een meisje van 8 jaar. Er werd een leger op de been gebracht dat betekende dat de militairen gehuisvestigd moesten worden. De militaire werden ingekwartierd bij de burgers. Wij krijgen inkwartiering in onze mooie boerderij. Er kwamen verschillende officieren bij ons, het was namelijk zo, de officieren werden in de mooie boerderij ondergebracht en de soldaten werden ondergebracht in grote schuren van de minder rijke boeren. In het leger werden geen auto’s maar paarden gebruikt. Ook deze werden verdeeld over de boerderijen. Iedere dag hield een dierenarts spreekuur. In April 1940 sloeg Hitler zijn eerste grote slag in het westen. Hij bezetten Denemarken en Noorwegen, en in de nacht van 9 tot 10 mei volgde de overrompeling van Nederland, België en Luxemburg. De bezetting zou 5 jaar duren. Is er in de tijd dat er werd ingekwartierd nog iets grappigs of iets spannends gebeurt? (Na heel lang nadenken.) De Duitsers waren er natuurlijk altijd op uit op mooie dingen of dingen die erg bruikbaar waren mee te nemen. Zo hadden wij een prachtige schimmel Het was een paard schitterend om te zien maar nogal schuw. De Duitsers gingen altijd achter dat paard aan. Hij rende van voor naar achter en als de Duitsers achter waren dan rend hij weer terug. Op een gegeven moment dachten Annie’s ouders van dit gaat een keer mis en ze verstopte het paard op een plek waar niemand kwam. Wat deden de geinkwartierde mannen eigenlijk als ze bij jullie waren? Dan gingen ze op de deel (het achterhuiswaar de koeien ’s winters verbleven) dat vonden ze nogal interessant dan gingen ze lekker met elkaar zitten kletsen. Ze bespraken ook dingen met elkaar waar wij kinderen dus eigenlijk geen nota van hadden. Tussen of in de middag gingen ze weg en kwamen ze met alle officieren in de buurt en gingen ze vergaderen. Daar hoorde je verder eigenlijk niks van. Jullie moesten de officieren toch ook te eten geven
Ja, daar werd je ook voor betaald. Er was èèn officier die altijd met ons mee at. De tafel werd keurig gedekt en hij kreeg allemaal bijzondere dingen zoals hagelslag en al die andere zoeten dingen. Kregen jullie extra voedsel bonnen om hem eten te geven? Nee, want die werden alleen maar in de hongerwinter gebruikt. Van hoelang tot hoelang bleven de ingekwartierden? 1 jaar van 1939-1940. Heeft u ook in een concentratiekamp gezeten? Nee gelukkig niet. Heeft u kennissen of familieleden die in de concentratiekampen hebben gezeten? Nee ook niet? Hoe reageerde jullie toen jullie hoorden dat de 2e wereldoorlog uitbrak? Er kwam vreselijk veel geronk aan en we gingen naar buiten en de lucht zag zwart van de vliegtuigen en voor ons kinderen was dat heel eng. Mijn ouders hadden het inmiddels al vernomen dat er oorlog zou uitbreken. Kende u iemand die in het verzet had gezeten zo ja weet u wat hij/zij deed? Ja hij bracht kranten rond dat deed hij `s avonds laat. Die krant heette Oranje…. nog wat. Hij is later niet opgepakt. Kunt u iets vertellen over voedsel. In de hongerwinter 1944-1945 was er een enorm gebrek aan voedsel. In de stad kwamen mensen bijna om van de honger, dus gingen ze naar de boeren. In ruil voor sieraden (vaak erfstukken en linnengoed) ruilde ze die voor voedsel bijv. groente spek aardappelen enz. Ze kwamen op fietsen met houten banden of kinderwagens vaak over slechte wegen.De boeren hadden genoeg te eten zuivelproducten, vlees, koren, fruit en groenten.En er werden bon kaarten uitgegeven voor voedsel. Door mensen uit de stad werden de vreemdste dingen gegeten zoals bloembollen. Er werden ook katten gegeten en `s nachts werden er bij ons ook kippen gestolen en konijnen uit onze konijnenhokken. Wat is evacuatie nu precies? Dit werd in de hongerwinter uitgeoefend. Als er mensen in een gevechtslinie woonden werden ze geëvacueerd, ze werden daar weggehaald en naar een andere plaats gebracht bijv. de Grebbenberg bij Rhenen was erg onveilig.Wij kregen ook een gedeelte van een gezin een jongen van 20 jaar en zijn broertjes van 8 en 10. Hun ouders zaten in de boerderij naast ons en de rest van de kinderen en boerderij verder.
Leeftijd: 73 jaar
Woonplaats tijdens de oorlog: Hilversum
Als jullie tijdens de oorlog gewoon normaal deden en gewoon aan de regels hielden zou er niets gebeuren maar wat deden jullie anders, zodat je voor dat kon opgepakt worden? Ik ben 3 keer eten wezen halen, ik was oudste jongen thuis en we barste van de honger. Ik ben 3 keer op de fiets naar Zwolle gefietst en werd alle keren aangehouden en ze geloofde niet dat ik 16 was (ik was toen 15. Ik had een vals persoonsbewijs, 1 van de 3 keren moest ik ergens werken. Ik moest bij Bunschoten-Spakenburg kuilen graven voor vallen van de tanks, maar dat deed ik niet ik ben snel op de fiets gestapt en weggereden met het idee van ik krijg een kogel in mijn kont natuurlijk. Die moffen (zo noemt Leo ze misschien is dat verkeerd zegt hij zelf) even verderop dachten dat ik door mocht rijden. Dat zijn enge dingen. Of bijvoorbeeld reed ik bij Harderwijk, toen kwamen er een paar schietende Engelse vliegtuigen aanvliegen. Ik bleef gewoon staan en ineen keer trok een boer me weg en zei: mot je dood of zo. Ze wilden ook nog een keer mijn eten afnemen mijn eten afnemen toen ik daar langs de Vitus kerk, en ik werd aangehouden en ze wilden zien wat ik bij me had. Ik liet alles zien. Ik had wat rogge en wat brood en ik had ook een haan bij me toen hield hij een ander aan ik had het zooi in mijn tas gegooid en was weg gereden. Hoe lang deed je gemiddeld over de voedseltocht? 3 dagen
Heen en terug of allen heen? Nee ik denk wel heen en terug, ja. Waar bleef je overnachten? Ik werd altijd opgepikt door boeren en daar sliep ik dan op de hooizolder. Op een keer na, toen werd ik na achten opgepakt en naar de politie gebracht. Toen werd ik in een school ingeduwd waar allemaal evacués waren. Aan de ene kant van de zaal sliepen de vrouwen en aan de andere kant de mannen. Er zat wel een schotje tussen. Toen hadden ze ’s nachts nog mijn riem gestolen waar ook mijn portemonnee aanzat. Hadden jullie een Engelse radio? Ja, mijn moeder zat gewoon de radio te luisteren terwijl er moffen in de winkel stonden. We hadden ook een goeie radio maar die zat verstopt onder grond in de Alloisius school terwijl die moffen in de school zaten. Hoe reageerde jullie toen jullie hoorden dat de 2e wereldoorlog uitbrak? Ik vertel wel even hoe ik reageerde toen ik de eerste mof zag. Ik moest van mijn moeder bij Boerinneke (kaasboerin tegen over de vitus) kaas halen. Daar tegen over stond een Duitser met een stuk of 6 of 7 mensen erom heen. Hij moest kwartier maken d.w.z. dat hij ergens moest intrekken. Ik vond dat heel gek ik dacht waarom schieten ze hem niet lek. Dat vond ik heel raar. Hoe kwamen jullie aan voedsel? Dat was allemaal bonnenwerk. Het laatste jaar was het zelfs zo erg, je had wel bonnen maar geen eten meer. Melk was eigenlijk net wit water. Op het marktplein stonden tonnen met soep erin. Op een keer was ik zo boos op mijn moeder omdat ik 1½ uur heb staan wachten voor een pan soep. Dus ik ging naar huis en mijn moeder gaf ik de pan en toen kieperde ze die pan zo om en zei die rommel hoef ik niet. We hebben een hert op en een eekhoorn en 2 katten, het is niet leuk maar anders konden we niet overleven. En suikerbieten koeienvoer hé. Wat kwamen jullie op eten na ook nog te kort? Kleding, de meisjes maakten van verbandgaas bloesjes. En van stukken autoband maakten we schoen. Op het laatst was het echt lompenwerk. Heb je ook voor andere gewerkt? Er was bij ons in de straat een drukkerij. Op een dag komt die baas van de drukkerij naar mijn vader toe en zegt of hij zijn zoon mocht lenen (ik dus.) Die drukkerij had geen stroom meer dus hij had aan dat grote wiel een riem vast gemaakt en daaraan het achterwiel van een fiets. Dus ik moest 1 uur lang fietsen en daarna nog een uur en ik kreeg daar ƒ25,- voor en dat is nu al €100,- en een pak postpapier wat je nergens meer kon kopen. Met mijn 14e jaar vroeg een melkboer mij om hem te helpen. Ik ging toen melk uitventen met zo’n ketel langs de straten en met een bonnetje kreeg je een liter melk. Toen kwamen er 2 mannen met leren jassen aan, dat zijn dus controleurs. Toen namen ze een monster (met een pijpje dan halen ze daar wat melk uit en via een neting kunnen ze meten hoeveel vet erin zit.) Toen kwam ik terug bij die man in de zaak en daar stonden die 2 mannen bij die baas de ik tijdelijk had. Hij werd heel boos op mij want ik had zogenaamd water bij die melk gedaan. Maar daar was ik veel te onschuldig voor, ik wist van toeten noch blazen. Dus die rotzak had daar zoveel liter water bijgedaan zodat hij dan meer bonnen kreeg. Maar die mannen hadden volgens mij allang door dat ik dat niet gedaan had, want als ik moest liegen kreeg zo’n rode kop.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden