Villa deste

Villa d'este
De geschiedenis van Villa d’Este en haar tuinen De Villa d’Este is gebouwd op de resten van een benedictijns klooster, dat op zijn beurt weer boven op een Romeinse villa is gebouwd. Het klooster is in de 13de eeuw door het stadje Tivoli verbeurd verklaard en ondergebracht in het Palazzo del Governatore. In 1550 werd kardinaal Ippolito d’Este (1509-1572, zoon van Lucrezia Borgia, kleinzoon van Alexander de 6e) gouverneur van het stadje en besloot het palazzo en voormalig klooster tot een riant verblijf voor zich zelf te laten maken. Dat wilde hij gebruiken als buitenverblijf op het platteland om uit te rusten en om langere tijd (privé-gasten) te kunnen ontvangen. Om het nieuwe complex te bouwen, moesten er heel wat dingen gedaan worden. Er moesten allerlei rotsen weggehaald worden en de ruige afgronden moesten worden opgehoogd tot een mooie heuvel, waarover dan de riviertak van de Aniene geleid kon worden. Hiervoor moest de berg onder de stad worden doorboord, hoewel dit erg duur was en veel mankracht kostte, is het toch gedaan. Het aquaduct was 6 palmen breed en twintig palmen hoog en splitst zich aan de voet van de berg in drieën. Dit werd gedaan voor de watervoorziening van de fonteinen en voor het nog vruchtbaarder maken van de grond zodat de bomen en planten beter zouden groeien. Kardinaal Ippolito d’Este volgde hierbij het voorbeeld van zijn collega-kardinaal Gambara, die in Bagnaia een villa met waterpartijen had laten bouwen. De aanleg van zijn eigen tuin liet kardinaal d’Este aan architect en ontwerper Pirro Ligorio over. Via de onder de stad geboorde riviertak gebruikte de tuin water uit een hoger gelegen gedeelte van de Aniene. Het hoogteverschil zorgt nog steeds voor een enorme druk, waardoor de meer dan 500 fonteinen kunnen worden gevoed. Jammer genoeg is het water niet altijd even helder meer. Als je over de diverse terrassen van de tuin loopt, kom je bijvoorbeeld de Rometta tegen (‘klein-Rome’, een nabootsing van de Tiber met het Tibereiland), de waterorgelfontein (een waterorgel, gemaakt door de Fransman Claude Vernard) of de Ovatofontein(een werk van Pirro Ligorio zelf). Heel bijzonder is het standbeeld dat de Grote Moeder voorstelt, de moedergodin met de vele borsten (een werk van Giglio della Vellita). Het is een replica van het beroemde beeld van Artemis van Efese. De opvolgers van kardinaal d’Este hebben de tuin nog verder verfraaid. Uiteindelijk is het complex bij testament in handen gekomen van het Oostenrijkse keizershuis en aan het einde van 19de eeuw was het nog de residentie van een Oostenrijkse kardinaal. Na de Eerste Wereldoorlog verklaarde de Italiaanse staat de villa van haar toenmalige vijand Oostenrijk verbeurd, omdat onderhandelingen met het Habsburgse keizerrijk op niets waren uitgelopen. Na 1918 is men begonnen de sterk vervallen villa te restaureren. In de Tweede wereldoorlog is de villa gebombardeerd, maar al snel na de oorlog is de villa weer helemaal opgeknapt. Van de fraaie wandschilderingen in de binnenruimten echter is nagenoeg niets meer te zien. Toeristen hebben bovendien, onderaan beginnend en steeds hoger opklimmend, driftig graffiti achtergelaten. De vertrekken worden nu gerestaureerd en toen ik er was, waren vele wandschilderingen weer te zien. Ze waren erg mooi en straalden veel rijkdom uit. Bespreking van de vier mooiste fonteinen uit de tuin Ik vond het best moeilijk om de vier mooiste fonteinen uit te zoeken. Ze waren namelijk allemaal zo mooi, zeker op de dag dat ik er was. Het was toen heel zonnig en warm en in het stralende zonlicht onder de strakblauwe lucht zag al dat waterspel er geweldig uit. Toch heb ik er vier moeten kiezen en dit zijn ze geworden (ik heb ze genummerd zoals ze genummerd zijn op het plattegrondje op pagina 3): 8. De Ovatofontein (bij de rode pijl) 12. De honderd fonteinen (tussen de groene pijlen) 27. De waterorgelfontein (bij de paarse pijl) 28. De Neptunusfontein (bij de blauwe pijl)
De Ovatofontein Deze fontein is gebouwd door Pirro Ligorio, net als vele andere fonteinen in de tuin. De Ovatofontein is de belangrijkste uit de tuin en wordt ook wel de fontein van Tivoli genoemd, omdat hij de bergen en de rivieren van Tivoli voorstelt. De reden waarom zij ook Ovato heet, komt waarschijnlijk door haar vorm, ovaal. Ooit stroomde de tak van de Aniene vlak langs deze fontein, over de liggende Aniene, rechtsmidden op de foto (pagina 5). Dit beeld is net als het beeld linksmidden gemaakt door Giovanni Malanca. Het beeld wat in het midden op de foto te zien is, is Sybille Albunea, die de hand van haar zoon vasthoudt, zij staan symbool voor Tivoli. Dit beeld is gemaakt door de beeldhouwer Giglio della Vellita. De grote fontein is erg gedetailleerd en ziet er precies uit als een berg. Dit was ook de bedoeling van de ontwerper. Speciaal is er een overvloed aan rotsen en sierkeien aangesleept, door Curzio Maccarone, om de wilde sfeer van de berg Helicon over te brengen, op de bezoekers van de tuin. Men moest helemaal overweldigd worden door deze fontein, ik denk dat dat aardig gelukt is want, ik vond de fontein erg indrukwekkend en dat terwijl hij toch al heel oud, verweerd en hier en daar overgroeid is. Onder de rotsenpartij die de berg Helicon voor moet stellen, ligt een terras in de vorm van een halve maan met een marmeren balustrade, deze is te zien in het midden over de gehele breedte van de foto op pagina 5. Het water dat vanaf Sybille en haar zoontje komt, stroomt er in het midden doorheen, een echoënde omgekeerde koepel in. Vanuit de omgekeerde koepel, loopt het water over de rand, het onderliggende bassin in. Zo lijkt het net een waterval, die in de rondte loopt. Het bassin waar het water terechtkomt vanuit de omgekeerde koepel, is ovaal en is voor de helft ‘omringd’ met pilaren. In de nissen tussen deze pilaren staan nimfen, zij houden elk een vaas vast waaruit zij water laten vloeien. Er staan acht van deze nimfen, vier aan de linkerkant van de waterval en vier aan de rechterkant. Ze zijn bedacht door Giovan Battista della Porta, die weer geïnspireerd werd door Pirro Ligorio. In het midden van het bassin staat een schelp met de kleppen geopend, er is niet bekend, wat voor soort schelp het voor moet stellen, en ik kan het zelf ook niet goed zien. Ik vind deze fontein erg mooi, vooral eigenlijk dat het een beetje overgroeid is, dat maakt het wat exotischer. De fontein was erg indrukwekkend, hij is zo groot, en bestaat uit verschillende hoogtes. Ik zag later in de boekjes dat je ook achter de waterval kunt, ik vind het erg jammer dat ik dat toen niet wist en dus ook niet gedaan heb, dat zou ik erg leuk gevonden hebben. De honderd fonteinen Deze “honderd” fonteinen zijn gebouwd langs het rechte pad van honderd meter lengte dat loopt van de Ovatofontein naar de Romettafontein en ze zijn ontworpen door Pirro Ligorio. Dit grote waterspel moet de rivier de Aniene voorstellen, deze rivier loopt vanuit Tivoli naar Rome en stroomt daar de Tiber in. In de tuin is dit prachtig nagebootst, de Ovatofontein staat namelijk symbool voor Tivoli en de Romettafontein stelt Rome in het klein voor. De fontein mag dan volgens de naam honderd fonteinen hebben, maar volgens mij en ook volgens de Romegids, zijn het er meer. Ik heb ze niet precies geteld maar uit een globale telling bleek al gauw dat het er meer dan honderd punten zijn waaruit water stroomt. De fontein is opgebouwd in drie delen, er zijn die lange parallelle waterbakken boven elkaar aangelegd. Boven de bovenste en onderste bak zijn beelden te zien waaruit water stroomt. Op de bovenste richel van de fontein staan beelden van lelies, obelisken, boten en adelaars. Dit waren allemaal geliefde symbolen van kardinaal Ippolito d’Este. De lelies staan voor Frankrijk, de boten voor Sint Pieter en de obelisken staan voor de onvervulde pauselijke macht. De adelaar was een symbool uit het familiewapen van de familie d’Este. Het water loopt van de bovenste naar de middelste bak doormiddel van kleine watervalletjes. Alvorens in de onderste bak te belanden, stroomt het water uit de bekken van allerlei dieren. Ik heb er veel gezien en er waren leeuwen, wolven en beren bij. De leeuwen staan natuurlijk voor macht, de wolven zijn natuurlijk erg belangrijk voor Rome, Romulus en Remus zijn immers gered door een vrouwtjeswolf en de beren staan voor kracht. Ik vond deze fontein heel erg mooi, al dat water dat over een lengte van honderd meter overal vanuit lijkt te komen. Ook vond ik al die beelden die erop staan zo leuk, het zijn veel verschillende figuren en het is gewoon grappig om te zien. Ook hier speelde het weer een grote rol in, door de zon die erop scheen, zag je overal water glinsteren, ik denk dat als het geregend had, ik er veel minder aan had gevonden. De waterorgelfontein
Dit is een fontein die echt in barokstijl gebouwd is, dit blijkt uit de rijke, soms wat overvloedige versieringen en beelden waaruit deze fontein, ontworpen door (alweer) Pirro Ligorio, is opgebouwd. Het is een symmetrisch geheel, de linker en rechterkant, zijn op dezelfde manier ingedeeld. Onderin aan weerszijden van het midden staat een beeld in een nis, er is niet bekend wie deze twee beelden voor moeten stellen. Daarboven dragen vier grote mannen de rest van de fontein. Weer iets hoger zijn reliëfs te zien, hierop staan mythologische scènes afgebeeld met onder andere Orpheus en Apollo, deze zijn ooit gekleurd geweest, maar daar is nu niet veel meer van over. De rest van de “gevel” is versierd met allerlei bloemen, sirenes en zeeschelpen. Helemaal bovenop is een adelaar met uitgespreide vleugels te zien, deze adelaar komt uit het familiewapen van de kardinaal. Het speciale aan deze fontein is dat er vroeger een haudrylisch orgel onderin zat en men dus muziek hoorde vanuit de fontein. Het was een van de wonderen van de villa en werd ontworpen door Claude Venard. Dit orgel zat in de opening in het huisje dat in het midden van de fontein te zien is, deze opening is speciaal hiervoor ontworpen door Bernini. Het orgel zat hieronder gebouwd en werkte als volgt: water uit de fontein viel door een leiding in een ondergrondse holte, daardoor werd de lucht die daar zat krachtig door de orgelpijpen geblazen. Een andere waterstraal draaide langzaam een getande koperen cilinder rond, deze zat vast aan een ijzeren frame, dat dan weer de sleutels van het orgel bediende. Door dit mechanisme werden onder andere kerkelijke zangstukken gespeeld. Dit was zo mooi, dat de mensen die ernaar luisterden, niet konden geloven dat er geen orkest achter de fontein zat, maar dat het uit de fontein zelf kwam. Ik vond deze fontein een beetje kitscherig, er zaten wel heel veel verschillende versiersels op, hierdoor is het erg vol, te vol naar mijn idee. Ik vond de fontein zelf dus niet zo geslaagd, maar ik wilde hem toch bespreken omdat ik het zo fascinerend vind dat hij eerst geluid maakte, dit had ik ergens in een reisgids gelezen. Ik wilde graag weten hoe het precies in zijn werk ging. Ik vind het heel knap, dat je een orgels aan kunt drijven op alleen waterkracht. Wat ik erg jammer vind is dat het mechanisme nu niet meer werkt, ik had graag willen horen hoe het klonk. De Neptunusfontein De Neptunusfontein is de grootste fontein in de tuin van Villa d’Este. Anders dan de andere fonteinen, is hij pas gebouwd in de jaren twintig van de twintigste eeuw. Hij werd gebouwd door Attilio Rossi, hij was in die tijd de beheerder van de villa en haar tuin. De fontein heeft hij gebouwd rond de waterval, die er al was uit de tijd van Ligorio, die toen nog bij de waterorgelfontein hoorde. Hij heeft dus eigenlijk een soort uitbouw gemaakt. Dat de waterval oorspronkelijk bij de waterorgelfontein hoorde is goed te zien op pagina 11, daar lijkt het net alsof de twee fonteinen bij elkaar horen en met elkaar verbonden zijn. In tegenstelling tot de andere fonteinen gaat het bij deze fontein vooral om het water en niet zo zeer om de bouw eromheen. Er is dan ook vrij weinig mooi gebouwd in deze fontein, het is eigenlijk allemaal functionele grijze steen. Alleen het onderste bassin is mooi vormgegeven en er staat een beeld midden achter het laagste gedeelte van de waterval. Dit is de god van zee Neptunus, het beeld is ontworpen door Ligorio. Het waterspel is dan ook extra mooi en uitbundig bij deze fontein. Het begint al met de grote waterval, die over het gehele midden van de fontein loopt en gevoed word door het bovenste bassin. In het tweede (vanaf boven gezien) bassin, spuiten twaalf waterstralen omhoog, zes aan iedere kant van de waterval. Ze lopen steeds hoger op naar de waterval toe. Het water in dit bassin stroomt over en loopt dan zo het derde en vierde bassin in, net als de waterval. In het vierde bassin spuiten weer waterstralen omhoog, aan elke kant één. Daarna loopt het water rustig richting het onderste bassin, over trappen die over de gehele breedte van de fontein liggen. De visvijvers die voor de fontein liggen worden gevoed door water uit de fontein. Er zijn drie visvijvers, elk omgeven met planten en spuitende waterstralen, die het overigens niet meer doen. Vroeger werden de visvijvers gebruikt om vissen in te kweken, zodat men in de villa altijd verse vis had en zodat men als tijdverdrijf heerlijk kon gaan vissen in de tijd. Verder zwommen er nog witte zwanen en eenden rond in de vijvers. Ik vind deze fontein erg mooi, hij ligt op een prachtige plaats en is omgeven door groen, waardoor het waterspel zo mooi uitkomt. Het beeld is niet goed te zien, dat is wel jammer. Ik dacht eerst dat deze fontein bij de waterorgelfontein hoorde, maar dat bleek dus niet zo te zijn, hoewel de waterval eerst dus wel bij die fontein hoorde. Ook van bovenaf was deze fontein mooi om te zien, dat komt door al die spuitende waterstralen.